Dave Eggers

http://www.daveeggers.nl/

Het Alles
Dave Eggers

Het boek kent ook een aantal alternatieve titels: “Eindelijk orde op zaken”, of “De laatste dagen der vrije wil”, of “De wereld gaat aan onbeperkte keuze ten onder”.
In de inhoudsopgave heeft ieder hoofdstuk een titel en daarna volgt een lijst, waarbij per hoofdstuk een soort fictieve leestijd wordt gegeven. Deze leestijd heeft overigens geen relatie met de lengte van het betreffende hoofdstuk. Verder geeft deze lijst ook per hoofdstuk aan hoeveel procent match er is (waarmee is onduidelijk) en een soort fictieve waarderingsscore.

Het Alles is eigenlijk het vervolg op De Cirkel en speelt zich in de nabije toekomst af, ergens in de jaren 30 van deze eeuw. De Circle heeft een bedrijf dat genoemd is naar een jungle in Zuid-Amerika en dat alleen als de jungle wordt aangeduid binnen het nieuw ontstane bedrijf, dat zich de Every heeft genoemd. We hoeven ons niet af te vragen om welk bedrijf het gaat, waarvan het logo wordt beschreven als een soort valse grijns.

De CEO van de Every is Mae Holland, die we in De Cirkel al leerden kennen. De oorspronkelijke oprichters van de Circle zijn allemaal naar de achtergrond verdwenen en houden zich met hun eigen dingen bezig. De Every neemt wekelijks meerdere bedrijven over en wordt zo steeds machtiger. Mae Holland heeft 10 papierfabrikanten overgenomen en de bedrijven gesloten. Journalistiek bestaat niet meer, omdat men vindt dat het overbodig is geworden, omdat alles immers transparant is.

Het absoluut censuurvrije internet, waarbij alle beelden, ook van de meest gruwelijke moordpartijen gewoon blijven staan blijft voor Mae Holland essentieel. De misdaad moet gewoon bestreden worden en met de camera’s waarmee verschrikkingen worden gefilmd, worden ook gebruikt om daders verantwoordelijk te stellen voor hun misdaden. En zo is iedereen er getuige van dat Eamon Bailey, een van de oorspronkelijke mensen achter de Circle, overlijdt als hij aan het surfen is. Niemand lijkt iets te doen om ook maar te proberen hem te helpen, hoewel men live getuige is van z’n sterven. Later duikt er ook nog een man op, die protesteert, omdat hij wil dat de beelden van de moord op z’n vrouw van internet verdwijnen.

De Every is een bedrijf dat problemen die mede door techniek en openbaarheid veroorzaakt worden, alleen maar op wil lossen door meer techniek en meer openbaarheid. In dat opzicht lijkt het op de Amerikaanse wapenlobby NRA, die als reactie op schietpartijen ook alleen maar kan hameren op meer wapenbezit.

Het is een angstaanjagend boek, dat wederom laat zien dat idealen vreselijk uit de hand kunnen lopen. Het is te merken dat het boek tijdens de pandemie is geschreven, want er is sprake van een tweetal pandemieën in het verleden, waardoor fysiek contact, zoals handen schudden min of meer taboe is geworden, hoewel er in de loop van het boek wel wat handen vast worden gehouden en er mensen omhelsd worden.

Delaney Wells solliciteert bij de Every, omdat ze het bedrijf van binnenuit kapot wil maken. Haar ouders zijn verwoest door de jungle. Ze waren gelukkig met hun eigen winkel, tot deze werd overgenomen door FolkFoods, een bedrijf van de jungle en ze personeelsleden werden in de winkel die voorheen hun eigendom was. - Delaney is als kind verslaafd geweest aan internet, iets waar ze niet gelukkiger door werd en hoewel men daar op school van alles tegen wilde doen, was het tegelijkertijd verplicht om al het huiswerk via internet in te leveren. - Hoe ze het bedrijf kapot wil maken weet ze aanvankelijk nog niet, maar later komt ze op het idee om ideeën voor apps te lanceren die zo ver ingrijpen op het leven van de mensen, dat men wel in opstand moet komen tegen het bedrijf. Zo komt ze op een gegeven moment met het idee voor een app, waarmee je kunt zien of vrienden ook echte vrienden zijn. Het concept hiervoor is bedacht door Wes, met wie ze een woning deelt. De app zou eventueel ook gebruikt kunnen worden om te zien of kinderen misschien psychische problemen ontwikkelen, maar daarvoor is wel vereist dat ze minimaal 7 uur per dag op hun mobieltje zitten.

Het intredingsdocument dat Delaney te zien krijgt is fascinerend en een beetje angstaanjagend, met zinnen als: “Kom elke dag met je Vrolijkste Zelf naar de Campus.” “Aanraken, inclusief handen schudden en omhelzen, wordt afgekeurd behalve tussen ondertekenaars van een Wederzijdse Contact Overeenkomst.”Dit is een plasticvrije campus.” ”Dit is een geurvrije campus.” “Dit is een amandelvrije campus.” “Papier wordt ten zeerste afgeraden.” “Glimlachen is gewenst maar niet verplicht.” “Empathie is verplicht.“ “Aanwezigheid op Dream Fridays is verplicht Want Die Zijn Supercool.” “Dit is een rundvleesvrije campus.” “Dit is een varkensvleesvrije campus.” “Tot nader bericht is dit een zalmvrije campus.”

Met behulp van een app worden mensen aan alles herinnerd, zelfs wanneer ze moeten bewegen en wanneer ze moeten drinken. Ook het taalgebruik wordt in de gaten gehouden en natuurlijk kunnen mensen ook anoniem commentaar leveren. Al deze zaken leveren punten op en zo wordt er van iedereen een soort score bijgehouden. Dat komt in het dossier en dan worden de mensen op basis van deze cijfers van hoog naar laag gerangschikt en dat helpt bij het driemaandelijkse uitdiensttredingsmoment. De onderste 10 procent van iedere afdeling treedt uit dienst. Het mag geen ranking heten, maar goedbeschouwd is het dat natuurlijk wel. Bovendien wordt er gezegd dat de computer objectief is, maar dat geldt natuurlijk niet voor de commentaren die mensen anoniem kunnen leveren, of zelfs moeten leveren. Als je te weinig commentaar op anderen levert, beïnvloedt dit ook de score.

Als Delaney een uitstapje moet organiseren, als een soort welkom, loopt dit uit op iets wat ik als een soort nachtmerrie zou omschrijven. Ze kiest voor een uitstapje naar een strand waar zeeolifanten bij elkaar komen om hun jongen te werpen. De deelnemers worden door de computer geselecteerd, want als mensen dat doen, dan zou het misschien fout kunnen gaan, omdat mensen te subjectief zijn. Er kan natuurlijk geen sprake van zijn dat de mensen hun eigen lunch meenemen, dus dat regelt Delaney, waarbij ze rekening houdt met alle mogelijke dieetwensen, veganistisch, vegetarisch, pescetarisch en wat er nog meer mogelijk is. Dan komen de eerste boze berichtjes al binnen, omdat de eigenaar van de broodjeszaak een Israëlische vlag buiten heeft hangen. Er komen vragen over de kleding en het gewenste schoeisel en op een gegeven moment merkt Delaney op dat je er zelfs op een eenwieler zou kunnen rijden. Deze grap wordt niet gewaardeerd en er komen opmerkingen dat eenwielers gevaarlijk zijn en dat er in Polen verschillende ongelukken mee gebeurd zijn.

Ook bij het uitstapje gaat het nodige mis. Dat begint al met de muzieklijst die Delaney heeft samengesteld. Bij ‘Sitting on the dock of the bay’ van Otis Redding komt het commentaar dat deze niet aardig is geweest tegen z’n ex-vriendin. The Ronettes besluit ze ook maar over te slaan, in verband met Phil Spector. Ook een ander nummer wordt overgeslagen, evenals Neil Diamond, omdat deze Joods is en er al gedoe was over de broodjeszaak. Iets van Michael Jackson kan natuurlijk ook niet en ze kiest dan maar voor iets van een Ghanese rapper, maar daarop komt dan weer het commentaar dat deze ooit een grap heeft gemaakt ten koste van z’n wiskundelerares, waarna ze de muziek maar uit zet.

De tocht gaat over het platteland en men komt dus langs boerderijen waar koeien in de wei staan en ganzen lopen. Ook hier komen weer de nodige boze berichten over, met opmerkingen over concentratiekampen voor dieren en slavernij. Bij de zeeolifanten worden ze opgevangen door een ranger, die het een en ander uit zal leggen. Als deze vertelt dat de dieren hun jongen vaak gewoon achterlaten en dat deze zichzelf maar moeten redden, hetgeen natuurlijk vaak niet goed gaat, leidt dit ook weer tot boze berichten, onder andere van iemand wier vriendin door haar moeder in de steek is gelaten. En dan is er ook nog iemand die begint over de privacy van de zeekoeien, hetgeen natuurlijk een beetje merkwaardig is voor iemand die bij een bedrijf werkt, dat alle privacy van mensen zo’n beetje kapot heeft gemaakt. Tot overmaat van ramp wordt er op terugweg ook nog een schaap aangereden.
Het uitstapje krijgt nog een staartje, want de deelnemers hebben diverse gespreksbijeenkomsten nodig om de trauma’s die bij het uitstapje zijn opgelopen te verwerken.

Tot slot is er ook een bijeenkomst waar Delaney ter verantwoording wordt geroepen. Ze heeft het uitstapje niet goed gepland, want de mensen wisten niet precies wat ze konden verwachten. Er was te veel zand en te veel water, er was geen lunch verzorgd (er waren broodjes, maar kennelijk kon dan ook niet), terwijl men bovendien was geconfronteerd met infanticide bij zeeolifanten. Het feit dat de eigenaar van de broodjeszaak een Israëlische vlag had was een probleem in verband met de Palestijnse kwestie. Antisemitisme is dan kennelijk geen probleem. Iemand vergelijkt zichzelf met haar oom, die in Iran gegijzeld is geweest. Bovendien had men de natuur met rust moeten laten en niet naar de zeeolifanten moeten gaan. Ook het reizen met de bus was maar niets en uiteindelijk komt men op het idee om al het reizen maar te vermijden, omdat dit, ook als het milieuvriendelijk gebeurd, gepaard gaat met gebruik van kostbare grondstoffen.

Allemaal wel merkwaardig voor een bedrijf dat mensen toch ook van alles wil verkopen, waar ze gelukkig van worden. Serviesgoed en bestek worden ook afgeschaft, omdat afwassen waterverspilling is. Drinken wordt geserveerd in de vorm van bolletjes, die je in je mond kapot bijt.
Om reizen overbodig te maken, wordt er ingezet op 100% cameradekking, zodat mensen alles via internet kunnen zien. Bovendien zal dit alle misdaad uitbannen, want als alles gezien wordt, zullen misdadigers altijd gepakt worden en dat betekent dat misdaad niet meer kan lonen.

Natuurlijk is het de bedoeling dat de mensen die bij de Every werken op het terrein van de Every gaan wonen. Ook Delaney komt daar niet onderuit. Er moeten nog wel appartementen gebouwd worden, maar tot die tijd zullen meer mensen een appartement moeten delen. Eerst was het nog de bedoeling dat huisdieren welkom waren, maar daar er stemmen opgaan die van mening zijn dat het bezit van huisdieren gelijk staat aan slavernij, dus wordt dit idee afgeschaft. Ook grappige dierenfilmpjes worden onmiddellijk van internet verwijderd. Beelden van moorden, zelfmoorden en ongelukken met mensen blijven echter gewoon staan. Als Delaney zich na het douchen af wil drogen, blijken er geen handdoeken te zijn. Een van haar medebewoners zegt, dat handdoeken afgeschaft zijn, omdat deze gewassen moeten worden, terwijl ze helemaal niet vuil kunnen worden, omdat je na het douchen uiteindelijk schoon bent. Het wassen van de handdoeken is dus waterverspilling, dus zin handdoeken afgeschaft. In plaats daarvan wordt er een raampje geopend, waardoor er een warm briesje naar binnen stroomt, waardoor ze vanzelf droog wordt. Men noemt het ‘madding’ ofwel Mindfull Air Drying.

Wes, een vriend van Delaney, die een aantal ideeën voor apps heeft aangedragen en inmiddels ook bij De Every werkt, heeft gezegd dat hij 10 uur per nacht slaapt, omdat dit z’n creativiteit ten goede komt. Dit wordt dus ingevoerd op de campus en een app houdt de slaap van Delaney in de gaten. Deze herinnert haar er aan dat ze moet slapen en biedt allerlei dingen aan om het slapen te bevorderen. Het idee van Wes om in een lijkwade te slapen, wordt ook door sommige mensen overgenomen. Op een gegeven moment worden er zelfs propaanvuurtjes in de kamers geplaatst, omdat het kijken naar open vuur volgens Wes ook bevorderend is voor de creativiteit. De holbewoners vonden per slot van rekening het wiel uit en zij hadden ook een open vuur in hun leefruimte. Dat zo’n vuur natuurlijk ook CO2 produceert, wordt dus maar voor het gemak vergeten. Wes heeft eerder ook al bananenschaamte ingevoerd, hetgeen er toe heeft geleid dat etenswaren die van ver moeten komen, taboe zijn geworden.

Het boek schetst een wereld waarin de computer steeds meer bepaalt. Zelfs de beoordeling van kunst wordt niet meer aan mensen overgelaten, want mensen zijn niet objectief en een computer kan op basis van algoritmes bepalen of een kunstwerk echt mooi is. De mensen dragen vaak bodycams, en kunnen van elke misstap beeld vastleggen en doorgeven. Zo laat Delaney ergens aan het begin van het boek een papiertje vallen en voor ze het op heeft kunnen rapen heeft iemand haar al gefilmd en de beelden naar internet gestuurd, zodat ze geshamed is. Op alle telefoons van Every staat een app met de anaam Samartan en zo worden er dagelijks duizenden shams, een samentrekking van Samaritan en shaming, gepost, waarin gedrag van mensen aan de kaak wordt gesteld. Als deze filmpjes worden gedeeld en van commentaar worden voorzien, kan dit er voor het oplopen van je Shame-aggregatie zorgen, hetgeen je voor de rest van je leven kan blijven achtervolgen.

Eerlijk gezegd valt het boek een beetje tegen. Het is vooral veel van hetzelfde. Steeds meer toezicht, tot in de huizen van de mensen toe, om misdrijven te voorkomen en daarnaast een zeer rigoureus milieubeleid, waarbij al het gedrag van mensen gecontroleerd wordt met allerlei apps, die er voor zorgen dat mensen eigenlijk nergens echt meer over na hoeven te denken. Het feit dat allerlei maatregelen er voor zorgen dat miljoenen mensen zonder werk komen te zitten en veel daarvan zelfs zelfmoord plegen, wordt weggewuifd met de opmerking dat die zelfmoorden er in ieder geval voor zorgen dat de bevolkingsdruk op de aarde minder wordt. Na het lezen van het boek, krijg ik wel een kriebelig gevoel bij bepaalde stukken in de krant, zoals een artikel over de toename van alarmsystemen in huis en een artikel over technologie om mensen met dementie zo lang mogelijk veilig thuis te laten wonen.

ISBN 978 90 488 5479 0 | Paperback | 454 pagina’s | De Bezige Bij | november 2021
vertaald door Lidwien Biekmann, Elles Tukker en Gerda Baardman

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De kapitein en de Glory
Dave Eggers

Als de oude kapitein van de Glory besluit afscheid te nemen, moet er een nieuwe kapitein komen. Er zijn verschillende kandidaten, bemanningsleden die al eerder een groot schip hadden bestuurd en hun sporen hadden verdiend. Velen hadden al decennia op het schip gewerkt en kenden het als hun broekzak en de passagiers overlegden wie de taken van de kapitein over moest nemen.

Op dat moment verhief een opvarende z’n stem. De lezer is al snel duidelijk dat deze figuur gemodelleerd is naar Donald Trump. De man is lomp en heeft een gele veer in z’n haar. Een passagier roept dat hij de man wel mag, omdat hij alles zegt wat hem voor de mond komt. Hij wordt gesteund door een andere passagier, die Vingers genoemd wordt en die deel uit maakt van een groepje kruimeldieven en oplichters, die zich de Rokkenrollers noemen. Andere leden zijn: Gore Edje, Snoepje, Bennie de Perser, Patsy de Killer, de geboren loser Michael de Cohen, knokploegaanvoerder Fred Knietje en de elegant geklede gangster Paul de Manaford. Tot slot is er dan ook nog Pietje Pijp, die mensen met een loden pijp de hersens in slaat. Het is wel duidelijk, van subtiliteit moet dit boek het niet hebben. Twee namen zijn zonder problemen te herleiden tot mensen uit de entourage van Donald Trump.

De man met de gele veer besluit z’n dochter bij zich op de brug te zetten en ontslaat alle mensen die verstand van zaken hebben. Als de nieuwe kapitein in z’n hut op bed ligt, ziet hij een spin, die hem zoveel angst inboezemt, dat hij onder z’n bed kruipt. Daar hoort hij een stem uit het ventilatierooster, die hem influistert, dat hij bepaalde mensen overboord moet gooien. Een groot deel van de passagiers blijft achter de nieuwe kapitein staan, omdat hij de dingen anders doet.

Op een gegeven moment komt de Glory in het vaarwater van het piratenschip van De Bleke, de grootste vijand van de Glory. De nieuwe kapitein heeft een enorme bewondering voor De Bleke en haalt hem dan ook aan boord. De Bleke komt, met ontbloot bovenlichaam op z’n paard gezeten aan boord van de Glory en geeft de kapitein ook nog de nodige tips, hoe hij z’n tegenstanders nog beter aan kan pakken. Zo wordt het verhaal nog wat gruwelijker, want natuurlijk neemt onze kapitein ook de methoden van De Bleke over. We hoeven ons niet af te vragen op wie De Bleke gebaseerd is. Lastiger is de volgende piraat, die Bloedbaard genoemd wordt en die een vogelkooi met een afgehakt hoofd bij zich heeft, thuis te brengen. Ook hij komt aan boord en uiteindelijk legt het schip aan in het land, dat met harde hand geregeerd wordt door Man Zo Bol. Hoe het verhaal afloopt ga ik hier niet verklappen.

Al met al is dit dunne boekje een genadeloze afrekening met de regering van Donald Trump. Wat ik in dit boekje mis is een stukje nuance en een andere verklaring voor de populariteit van de kapitein dan het feit dat hij een verfrissend nieuw geluid vertegenwoordigde. Uiteindelijk heeft Trump de verkiezingen in 2016 niet alleen gewonnen doordat hij geen blad voor de mond nam, maar ook doordat hij de dingen riep die de mensen wilden horen, mensen die zich deels door de politici van de Democratische partij in de steek gelaten voelden. Ik hoop dat Dave Eggers nog eens een langer boek over het bewind van Donald Trump schrijft, maar meer in de lijn van ‘De Cirkel’, waarin getoond wordt hoe dingen vreselijk uit de hand kunnen lopen.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De parade
Dave Eggers

Twee mannen die elkaar niet kennen en volgens de regels van het bedrijf waarvoor ze werken ook niet weten wat de naam van de ander is, beginnen aan de opdracht een weg aan te leggen in een ook niet nader genoemd land. Hun tijdelijke namen zijn Negen en Vier.

‘Ze waren zonder paspoort aangekomen. Paspoorten maakten alles ingewikkelder en gevaarlijker in een land dat herstellende was van een jarenlange burgeroorlog, gebukt ging onder zware corruptie en zuchtte onder een nieuwe, wetteloze regering. Vier en Negen waren met een particulier chartervliegtuig onder een valse naam ingevlogen. In het verleden waren werknemers van het bedrijf in andere landen ontvoerd voor losgeld en vermoord. (…) Maar zonder naam of paspoort waren mensen als Vier en Negen anoniem en dus van weinig waarde.‘

Vier zit in de asfalteermachine, de RS-80, en Negen rijdt in een quad voorop. Hij moet er voor zorgen dat er geen hindernissen zijn zodat Vier in een ruk door kan rijden. Ze moeten 230 kilometer asfalteren van een nieuwe tweebaansweg. Het landelijke zuiden moet verbonden worden met het verstedelijkte noorden, en de weg moet klaar zijn op de datum die gepland is voor een parade.

Vier is een man van regeltjes. Hij houdt zich strak aan het opgelegde schema, is erg rechtlijnig en stelt geen vragen. Negen is zijn tegenpool: hij wil weten waar hij is en contact maken met de bevolking. Het is verboden plaatselijk eten te nuttigen, Vier heeft dan ook zijn eigen rantsoenen bij zich, maar Negen stoort zich er niet aan. Hij probeert zijn collega over te halen wat losser te zijn, en te genieten voor zover dat kan. Maar Vier buigt niet. Integendeel, hij ergert zich groen en geel aan Negen, maar als die op een nacht niet terugkomt van zijn avontuur moet hij een keuze maken.
Als de eerste barstjes in het pantser van Vier ontstaan, wordt gaandeweg duidelijk dat er vervelende dingen gaande zijn in het land. Vier is gefixeerd op de voltooiing van de opdracht, maar hij ziet ook wel dat er dingen niet kloppen. Problemen zijn onvermijdelijk.

Het verhaalt begint rustig, lijkt voort te kabbelen in het tempo dat bepaald wordt door de asfalteermachine. Maar als Negen zorgt voor onregelmatigheden, neemt de spanning toe en eindigt het verhaal in een verpletterende ontknoping.
Als je begint te lezen, vraag je je af wat er zo bijzonder is – kan zijn – aan het aanleggen van een weg. Natuurlijk is het intrigerend dat de mannen anoniem zijn, maar hun werk is saai, en er gebeurt niets.
Als dat verandert, wordt alles een stuk boeiender, en begrijp je ook wat er achter het verhaal zit. Zonder het expliciet te beschrijven geeft Eggers een beeld van een land dat geteisterd was door burgeroorlogen en corrupte leiders en levert en passant kritiek op de bemoeienis van westerse landen met deze landen.

Dave Eggers is de auteur van onder meer Een hartverscheurend verhaal van duizelingwekkende genialiteit (finalist Pulitzer Prize), Zeitoun en Wat is de Wat (finalist National Book Critics Circle Award en winnaar Prix Médicis). Hij is tevens de drijvende kracht achter McSweeney’s en 826 Valencia, en won in 2008 de Ted Prize. Zijn echte doorbraak in Nederland was in 2013 met “De cirkel”, een deels fictieve roman over de dominante rol van de sociale media in het dagelijkse leven.

ISBN 9789048848911 | Hardcover | 144 pagina's | Uitgeverij Lebowski | maart 2019
Vertaald uit het Engels door Gerda Baardman, Maaike Bijnsdorp, Lucie Schaap en Elles Tukker

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De Cirkel
Dave Eggers

In tegenstelling tot boeken als '1984' en 'Brave new world', waarin de utopie al werkelijkheid is geworden en een dystopie blijkt te zijn, laat de dit boek juist zien hoe een dergelijke utopie kan ontstaan, min of meer onder het motto: "het leek in het begin een goed idee". Het verhaal begint als Mae Holland een baan krijgt bij de Cirkel, een internetbedrijf, dat je kan zien als een combinatie van Google, Facebook en Twitter.
De Cirkel is ooit opgericht door Tyler Alexander Gospodonov, kortweg Ty genoemd en daar hij sociaal nogal onhandig is, haalt hij zes maanden voor de beursgang Eamon Bailey en Tom Stenton bij het bedrijf. Samen vormen ze de Drie Wijzen en met beide anderen aan boord heeft Ty de gelegenheid om onder te duiken en zich terug te trekken.

Ty is de bedenker van Het Universele Systeem, waarin alles is samengebracht, sociale mediaprofielen, betaalsystemen, wachtwoorden, e-mailaccounts, gebruikersnamen, voorkeuren, kortom alles wat nodig is op internet. Hiervoor is het systeem TruYou gekomen, waarbij iedereen één account, één identiteit, één wachtwoord en één betalingssysteem heeft. Dit zorgt er voor dat er geen gehannes meer is met wachtwoorden en verschillende identiteiten, maar één identiteit, de onveranderlijke, niet te maskeren TruYou. Om hier gebruik van te mogen maken, moest je jezelf zijn, je ware zelf, dus geen valse identiteiten meer, geen identiteitsdiefstal en meerdere gebruikersnamen meer. Dat klinkt natuurlijk aantrekkelijk en internet verandert. Alle fora worden beschaafd en trollen verdwijnen, omdat iedereen aangesproken kan worden, op wat hij of zij op internet plaatst.
Natuurlijk is er kritiek, maar alle tegenstand wordt de kop ingedrukt. Mensen die het bedrijf aan banden willen leggen, omdat het een monopoliepositie lijkt te krijgen, worden in opspraak gebracht, door kinderporno, of banden met terroristische organisaties.

Bij het bedrijf wordt aan allerlei dingen gewerkt, die het leven beter zouden moeten maken. Zo worden er kleine camera's ontwikkeld, die met internet verbonden zijn, zodat je altijd kun zien hoe het elders op de wereld is. Het idee is dat er op die manier ook geen ongewenste dingen meer kunnen gebeuren, omdat alles zichtbaar is. Ook wordt er gewerkt aan een implanteerbare chip, die bij kinderen geplaatst kan worden, zodat ze altijd gevolgd kunnen worden. Om te voorkomen dat deze chip gemakkelijk verwijderd kan worden, zal deze in het bot geplaatst worden. Langzaam ontwikkelt zich een nachtmerrie-achtige samenleving, waarin geen geheimen meer mogen bestaan.

"Privacy is diefstal" is een uitspraak die centraal komt te staan in het boek, want door mensen informatie te onthouden, belemmer je ze toegang te hebben tot alle kennis. Alles moet zichtbaar zijn, want alleen op die manier kan iedereen alles meemaken en kunnen ook mensen met een handicap volledig meedoen. Als ze door camerabeelden kunnen meereizen met iemand die kano vaart, op een zeilboot zit, of een berg beklimt, kunnen ze dit alles zelf ervaren, net als iedereen die niet gehandicapt is.

"Geheimen zijn leugens" is een andere belangrijke uitspraak voor het boek. Als je dingen geheim houdt, dan gaat het om dingen die je niet wil delen. Het geheim houden van dingen staat dus gelijk aan liegen en er zijn geen omstandigheden te bedenken waarin leugens goed te verdedigen zijn. Openheid is belangrijk. Als mensen voor hun seksuele geaardheid uitkomen, is het duidelijk dat anderen zich daarvoor niet hoeven te schamen.
Door absolute transparantie zal de perfecte mens gecreëerd worden, want als alles zichtbaar is, doen mensen geen dingen meer, waar ze zich voor zouden schamen, als ze algemeen bekend zouden worden.

Natuurlijk zijn er mensen die zich hiertegen verzetten. Zo is er Mercer, de ex-vriend van Mae, die nog steeds een goede band met haar ouders heeft, die Mae waarschuwt dat het niet goed is wat er allemaal gebeurt. Mae doet dit af als de praatjes van iemand die gewoon niet in wil zien hoe nuttig al die technologie is en hoe belangrijk het werk is dat ze doet. Vanaf haar computer kan ze laten weten dat er banen moeten komen voor Pakistanen in Parijs en dat het gedrag van de regering in Jemen niet deugt. Kortom, ze kan invloed uitoefenen en overal deel van uitmaken. Dat Mercer vindt dat ze maar saai is en dat ze eigenlijk niets meer doet, dat er werkelijk toe doet, wil ze niet inzien.
Dan is er nog de mysterieuze Kalden, die zo nu en dan opduikt en waar Mae een heimelijke liefde voor voelt. Hij probeert Mae er ook van te overtuigen, dat de Cirkel veel te veel macht krijgt en dat dit helemaal niet goed is.
Mae heeft zich inmiddels echter helemaal aan de Cirkel over gegeven. Ze is helemaal transparant en draagt altijd een camera bij zich, zodat iedereen altijd met haar mee kan kijken.

In het boek wordt getoond hoe dit alles langzaam tot stand komt. Ook draagt Mae een armband, waarmee ze constant haar gezondheid kan monitoren en ook deze informatie wordt natuurlijk met iedereen gedeeld. Alles moet namelijk worden vastgelegd en er mag geen informatie meer verdwijnen.
Technologie zal alle problemen oplossen en de democratie in een doe-mocratie veranderen. Iedereen moet namelijk meedoen en overal over kunnen meebeslissen en de Cirkel biedt daarvoor de middelen. Iedereen heeft immers een Cirkel-account nodig, om deel te kunnen nemen aan de samenleving en te kunnen betalen, dus kan dit ook worden gebruikt om te stemmen. Wie niet stemt, kan eenvoudig van alles worden afgesloten. Politici kunnen dus via de Cirkel altijd hun kiezers raadplegen.

Om een einde te maken aan het raciaal profileren, moeten politiemensen dus altijd kunnen zien of iemand al eerder een misdrijf heeft gepleegd. Op die manier kunnen ze de boeven er al uitpikken. Aangezien bendeleiders vaak buiten schot blijven, omdat ze nooit gepakt worden, is ook iedereen die contact heeft met criminelen automatisch verdacht.
En zo kan elk probleem dus worden opgelost. Dat hierdoor misschien andere problemen ontstaan, wil Mae niet horen. Zelfs als haar vriendin Annie, aan wie ze haar baan te danken heeft en die functioneert als proefpersoon voor een project om alles uit het verleden bloot te leggen, zegt dat het misschien helemaal niet goed is om alles te weten, luistert Mae niet.

Zo verandert een samenleving, die zich beroept op haar menselijkheid en haar openheid in een samenleving waar tegenstemmen niet meer gehoord worden en die juist onmenselijker wordt. Als iemand die wordt achtervolgt door Cirkelaars, die zeggen dat ze vrienden willen worden, met z'n auto van een viaduct rijdt, is de reactie in de eerste plaats dat de schade die deze manouver aan heeft gericht, voorkomen had kunnen worden, als de auto op afstand bestuurd had kunnen worden. Dat er een mens de dood in is gedreven, wordt min of meer goedgepraat. De man moet gek geworden zijn van eenzaamheid, omdat hij teruggetrokken leefde en als iemand dood wil, moet je hem niet tegenhouden.
Al met al is het een angstaanjagend goed boek, dat laat zien hoe goede bedoelingen in hun tegendeel kunnen veranderen. Het kostte me moeite om er een bespreking van te schrijven, omdat ik iedere keer de neiging had om het hele verhaal samen te vatten.

ISBN 9789048818631 Paperback 344 pagina's Lebowski november 2013
Vertaald door: Gerda Baardman, Lidwien Biekmann, Brenda Mudde, Elles Tukker

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

alt Wat is de Wat
Dave Eggers

Nog maar een jongetje is hij, nauwelijks ouder dan een jaar of acht, als zijn dorp Marial Bai in Zuid-Soedan wordt aangevallen. Er heerst een burgeroorlog. Zijn kinderogen zien dingen die hem in één klap zijn onschuld afnemen. Zijn dorpsgenoten worden vermoord en hun huizen verwoest. Er is maar één optie en dat is vluchten. Valentino Achak Deng vlucht. Er is simpelweg geen andere keuze. Waar zijn familie is weet hij niet. De kans is groot dat ze niet meer in leven zijn. Hij staat er alleen voor. Een klein kind dat moederziel alleen is.

Valentino Achak Deng vlucht zo ver mogelijk. Overal heerst chaos en vele dorpen zijn er net zo ellendig aan toe als het zijne. Uiteindelijk sluit hij zich aan bij een grote groep jongens die, net als hij, niemand meer hebben. De Lost Boys. Te voet gaat de steeds groter wordende groep onderweg naar Ethiopië. Daar heerst vrede en zal alles goedkomen. Tenminste: Dat houden ze zichzelf en elkaar voor. Zonder hoop zijn ze immers nergens. De tocht is zwaar en gevaarlijk. De honger is overweldigend. Wilde dieren en menselijke moordenaars liggen op de loer. De uitputting, ziekte en honger eisen hun tol en kinderen die even uitrusten staan steeds vaker nooit meer op. Valentino Achak Deng weet het vluchtelingenkamp te bereiken maar daar eindigt zijn verhaal niet. In totaal zal hij dertien jaar in een vluchtelingenkamp wonen. Eerst in Ethiopië en later in Kenia. En ook daar heerst honger en sterven mensen aan allerlei ziektes die door ondervoeding de kop op steken. Er zijn groeperingen actief in de kampen die jongens tot kindsoldaten willen omvormen. Het is er niet veilig. Er heerst geen geborgenheid en de toekomst is onzeker totdat hij eindelijk de kans krijgt het continent te verlaten. Op dit moment bouwt hij een nieuw bestaan op in Amerika. Hij heeft het overleeft. Ruim tweeëneenhalf miljoen anderen niet.

Dit verhaal is onvoorstelbaar zielig en aangrijpend. Ik moest het boek telkens even wegleggen om het allemaal even te laten bezinken. Hoewel dit geen biografie is, is het verhaal van Valentino Achak Deng grotendeels waargebeurd. De schrijfstijl is heel intens. Overweldigend en hartverscheurend. Het is nauwelijks te bevatten hoe wreed het leven kan zijn. Hoe wreed mensen kunnen zijn. De dingen die Valentino Achak Deng als kind heeft gezien zijn zo gruwelijk dat menigeen eraan onderdoor zou gaan. Velen deden dat ook. Het is ronduit bewonderenswaardig dat hij zich staande hield. Een andere keuze was er ook niet. Het was doorgaan of doodgaan. Valentino Achak Deng ging door. Wilskracht of geluk? Waarschijnlijk een combinatie van beide want met wilskracht alleen kwam je er niet.

Deze roman is een absolute must-read. Omdat dit verhaal verteld moet worden aan zoveel mogelijk mensen. Omdat niemand zijn of haar ogen mag sluiten voor het leed dat de medemens kan treffen. Hoewel de inhoud van het verhaal heel heftig is, is de schrijfstijl niet zwaar zodat het boek goed te lezen is. Het verhaal wordt vertelt door de volwassen Valentino Achak Deng die in Amerika woont. Hij wordt in zijn eigen huis overvallen en terwijl hij gekneveld op de vloer ligt, vertelt hij in gedachten zijn verhaal aan het jongetje dat hem bewaakt. Later vertelt hij in gedachten verder tegen de receptionist van de Eerste Hulp – hij is tijdens de overval gewond geraakt – en weer later tegen bezoekers van het fitnesscentrum waar hij werkt. Een ongebruikelijke schrijfstijl die heel persoonlijk is en past bij het verhaal.

Wat is de wat is een verhaal dat een diepe indruk op mij heeft gemaakt. Het heeft me enorm geraakt.

ISBN 9789048813551 | hardcover | 639 pagina’s| Lebowski Publishers | mei 2012
Vertaald door Wim Scherpenisse en Gerda Baardman

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Wat is de Wat

Onze minister-president heeft al zijn ministers en staatssecretarissen het boek van Dave Eggers meegegeven om te lezen tijdens hun vakantie...
Ik weet dat ze een indrukwekkend boek in handen hebben, een boek dat je ondanks de dikte in een ruk wil uitlezen. Informatief en ontroerend.
Het is het verhaal van een jongen in Zuid-Soedan ten tijde van de burgeroorlog, die ontstaat als de regering (vooral Arabieren) de sharia instelt voor het hele land. De geschiedenis van Soedan is complex, het is in feite voor het verhaal niet zo belangrijk om precies te weten hoe het allemaal zit. (geïnteresseerden kunnen hier kijken)

De zesjarige jongen Achak weet niets van de wereldpolitiek, hij heeft nog nooit van andere landen gehoord. Maar hij ziet wel de rebellen van het SPLA (Soedanees volksbevrijdingsleger) die zijn dorp binnenvallen, en het vredige leventje verstoren. Zij eisen voedsel en willen dat de mannen mee gaan vechten. Hun gedrag is vreedzaam vergeleken bij de Arabische rovergroepen, die mensen vermoorden, vrouwen en meisjes meenemen en hutten platbranden.
Zij blijken 'gestuurd' door de regering, die zo het verzet van het Zuiden wil breken.
Het gezin van Achak valt uiteen, pas jaren later hoort hij wat er van zijn ouders, broers en zussen geworden is. Vluchtend vindt hij gezelschap van andere vluchtende jongens (the lost boys), waarmee hij naar het noorden trekt, met einddoel Ethiopië. De jongen heeft geen idee dat het de bedoeling is dat zij in Ethiopië opgeleid worden om bij het leger ingelijfd te worden. De groep vluchtelingen wordt steeds groter, maar de oorlog en honger zullen ook veel jongens weer wegnemen. Achak overleeft, maar ziet vrienden sterven.
Bijna geeft hij het op, hij gaat langs de kant van de weg zitten om te sterven, en dan is daar Maria, een van de weinige meisjes in de groep. Maria haalt hem over verder te gaan. Hij belandt in een vluchtelingenkamp, het eerste van vele kampen. Vanuit het laatste waar hij meer dan tien jaar zal wonen, wordt zijn overtocht naar Amerika geregeld. In Atlanta probeert hij een bestaan op te bouwen. Als hij het verhaal begint te vertellen wordt hij als een echte Amerikaan overvallen en beroofd...
Dit is heel summier het geromantiseerde verhaal van Valentino Achak Deng een man die 'geluk' heeft gehad. Veel lotgenoten zitten nog in kampen in Soedan, waar de oorlog alleen maar verergerd is.
De kracht van het boek is de mengeling van fictie en non-fictie. Het af en toe teruggrijpen naar het heden is een welkome onderbreking, net op de momenten dat je de ellende even niet meer kunt hebben. Hoewel het leven in Amerika ook niet zo rooskleurig is, het is wel anders.
Wat de Wat is, ik weet het niet. Maar het klinkt niet goed... niet na dit boek.

Hardcover | Rothschild & Bach 2007 ISBN10: 9049950485 | ISBN13: 9789049950484 Originele titel What is the what vertaald door Wim Scherpenissen en Gerda Baardman 460 pagina's

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik hier!

Zeitoun
Dave Eggers

Abdulrahman Zeitoun en zijn vrouw Kathy wonen, samen met hun vier kinderen, in New Orleans. Op de radio zijn voortdurend waarschuwingen over de aankomende orkaan Katrina. Iedereen wordt aangeraden de stad te verlaten. Zeitoun en Kathy reageren vrij laconiek, het is de zoveelste orkaan en ze handelen inmiddels in een soort routine. Kathy vertrekt met de kinderen naar familie en Zeitoun blijft om het huis en het bedrijf te beschermen.
Kathy heeft er een hekel aan dat Zeitoun altijd weigert mee te gaan maar ach, het is altijd goed gegaan.
- Wij als lezer weten hoe erg de orkaan is geweest dus inwendig hoop je wel dat Zeitoun meegaat met vrouw en kinderen. - Maar Zeitoun heeft een goedlopend eigen bouwbedrijf en veel mensen willen nog graag dat hij hun huis extra beveiligd d.m.v. dichttimmeren van ramen etc.

In zijn eigen huis ondergaat Zeitoun de orkaan en alles lijkt goed te zijn gegaan, de schade valt mee tot zijn en Kathy's opluchting. Er volgt een drukke dag en Zeitoun valt als een blok in slaap. Maar als hij de volgende dag wakker wordt staat New Orleans blank. De dijken zijn doorgebroken.
Gelukkig heeft Zeitoun een tweedehands roeiboot en daarmee peddelt hij door de ondergelopen straten. Zijn mobieltje doet het niet meer maar bij een kennis blijkt, wonderbaarlijk genoeg, de telefoon het nog te doen. Zo kan hij toch Kathy bellen. Ze spreken af dat hij haar elke dag om twaalf uur belt.

Aanvankelijk voelt Zeitoun zich geweldig. Hij lijkt voorbestemd geweest om achter te blijven. Dagenlang peddelt hij door de omgeving. Hij redt mensen die onmogelijk hun huis uit konden komen. Hij geeft elke dag achterlaten huisdieren te eten. Hij denkt aan zijn jonggestorven broer, de zwemkampioen, de held van de familie. Hij hoopt door zijn werk na de orkaan die heldendaden te evenaren.
Kathy waarschuwt Zeitoun, hij is moslim en afkomstig uit Syrië, zijn uiterlijk kon hem wel eens tegenwerken, ondanks dat hij een Amerikaan is. Maar Zeitoun gelooft in zijn land en vooral in zijn stad waar hij zoveel gebouwen heeft helpen opknappen, waar hij zoveel mensen heeft leren kennen, waar hij een uitstekende naam heeft opgebouw.
Maar de optimistische roes waarin Zeitoun verkeert, veranderd langzamerhand in een nachtmerrie. Het aanvankelijk heldere water gaat stinken, de ramp is enorm en er worden steeds meer meldingen van plunderingen door gewapende groepen gemeld. Het leger wordt ingezet, de sfeer wordt steeds grimmiger en Zeitoun verdwijnt... De hel barst los...

Het boek van Dave Eggers vertelt een waargebeurd verhaal. Eggers had over de familie Zeitoun gelezen en nam contact met hen op. Al snel bleek dat hun verhaal veel meer omvatte dan hij aanvankelijk gedacht had, wat uiteindelijk resulteerde in dit boek. Wat de familie Zeitoun overkomt is mensonterend, dankzij onervaren agenten, opgefokte militairen en een slecht hulpsysteem, het is de waanzin ten top. Als je niet wist dat het waargebeurd is, zou je denken dat fantasie van de schrijver wel erg op hol is geslagen.
De toon is erg afstandelijk, maar toch, had Dave Eggers het met veel sentiment gebracht dan had het verhaal niet zo'n impact gehad dan het nu heeft. Het is een verhaal over de kracht van mensen die ongelofelijke dingen meemaken. Het is een boek dat de impact van de denkbeelden van Bush weergeeft en zeer tot nadenken stemt.

ISBN 9789048803057 Gebonden, 400 pagina's, Lebowski november 2009
Vertaling: Maaike Bijnsdorp en Lucie Schaap

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER!

Boekenarchief E-F

Dave Eggers