Het geluid van een klappende hand
Richard Flanagan

‘Als dit verhaal goed kon worden verteld zou het alles bevatten. Er zou een oceaan zijn van wat er was geweest en van de dromen over wat er zou kunnen zijn en je zou kunnen zwemmen in de ondiepten van die herinneringen en surfen over de golven van die dromen wanneer ze omhoogkwamen voordat ze tot niets uiteenvielen. Kijken terwijl hun schuim verscholen immigranten omhoog deed wervelen, die iedere dag weer arriveerden en hun schamele bezittingen in krakkemikkige oude houten kruiwagens naar de vrijgezellenbarakken duwden met het idee dat hun reis eindelijk ten einde was gekomen hier, op deze uiterst merkwaardige plek met al die Polen en moffen en Tsjechen en Litouwers en Joegoslaven en spaghettivreters en andere buitenlanders, en de wielen van hun kruiwagens lieten dunne modderige rimpels achter in de winter en wierpen in de zomer waaiers van stof op in de harde voren.’

Bojan Buloh en zijn vrouw Maria zijn immigranten. Ze zijn de gruwelen van het uiteen gescheurde en door oorlog verwoeste Slovenië ontvlucht en hopen op het eiland Tasmanië een nieuw bestaan op te bouwen. Het is 1950. Al snel wordt het gezin verblijd met de komst van dochter Sonja, maar het immigrantenbestaan is niet wat zij droomden, vooral Maria kan haar verleden niet verwerken en gaat weg. Sonja heeft geen idee waar haar moeder gebleven is. Omdat haar vader niet in zijn eentje voor haar kan zorgen, verblijft ze in andere gezinnen, maar Bojan haalt haar terug als hij ontdekt dat ze een katholieke opvoeding krijgt. De katholieken veracht hij intens, zij heulden met de partizanen.

Het leven is hard, ze wonen in een ‘immigrantenkot’; armoede maar vooral minachting van de autochtonen is hun deel. Bojan drinkt, hij mist Maria. Sonja houdt de hut schoon en kookt voor haar vader. En dan komt het moment dat Sonja het niet meer aan kan en vertrekt.
Jarenlang zullen vader en dochter geen contact meer hebben, behalve via anderen. Het zijn ook die anderen de Sonja overhalen weer contact op te nemen met haar vader, als zij zwanger is - vader onbekend -. Dat gaat heel moeizaam. Ze zijn zeer op elkaar gesteld maar kunnen het niet uiten.

‘Bojan Buloh voelde de mist laag hangen in de verraderlijke drassige stad Tullah, een stinkend moeras waarin water en mannen etterden, in een lager gedeelte van een troosteloze vallei, een rottende hangmat tussen hoge blauwe bergen, en hij was blij dat die de horizon beperkten tot die van zijn FJ, op het dak waarvan hij meubelen aan het binden was.
De mist maakte Bojan Bulohs kleren nat, maakte dat ze zwaar en kronkelig als slangen om hem heen hingen. ‘Je weet niet hoe lastig een een dochter is, ’ zei hij tegen de Italiaan die hem hielp het zeil over het meubilair te binden. ‘En ik weet het verdomme ook niet. Weet verdomme helemaal niets. Weet dat er hier niets meer zit.’ zei Bojan Buloh op zijn hoofd tikkend. ‘Het is niet goed, maar ik kan me dingen niet herinneren. Dat is gek.’

Richard Flanagan  heeft niet gekozen voor een chronologisch verhaal. Er zijn tijdsprongen: de periode rond en na 1954, en de periode rond en na 1989, waarbij er ook nog herinneringen opgehaald worden.

Met één hand kun je niet klappen, met andere woorden: je kunt het niet alleen. Maar in dit verhaal is er vaak sprake van die ene klappende hand. Je voelt de eenzaamheid, het niet in staat zijn contact te maken, het onbegrip en de misverstanden, maar steeds is er de liefde waarvan ze alle twee weten dat die er is. 

Het is een boek vol beeldspraak, veel bijvoeglijke naamwoorden, veel vergelijkingen. Dat geeft dit aangrijpende verhaal een soberheid mee, waarvan je alleen maar hopen kunt dat die zal verdwijnen. Er is hoop: de kinderen  van immigranten hebben het beter dan hun ouders, en hun kinderen zijn al bijna autochtonen. En de volgende generatie is op komst.

Richard Miller Flanagan (1961) woont in Tasmanië. Hij heeft dit boek zelf verfilmd.

ISBN 9041405097 |Paperback | 318 pagina's | uitgeverij Anthos 2001
Vertaald uit het Engels door Ankie Blommesteijn

© Marjo, 8 september 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER