Dealey Plaza ‘s-Gravenhage
Jos de Gruiter

“Misschien fiets ik wel achter het leven zelf aan. Ik wil leven, maar ik red het niet. Ik wil meedoen met de anderen, ik wil dat ze me accepteren, maar het lukt me niet.”

Bovenstaande onthulling doet Maas Minderman aan zijn psycholoog, die hij neerbuigend en volhardend Schrimp blijft noemen. Maas is een moeilijke man en het is voor anderen vrijwel onmogelijk om sympathie voor hem op te vatten. Sommigen zijn echter goed van hart. Zij blijven proberen om Maas hartelijk te bejegenen en springen zelfs voor hem in de bres. Waardering van Maas zullen deze goedzakken niet krijgen. Maas voelt zich altijd tekortgedaan en hij loopt over van zelfmedelijden.

Maas is een nakomertje. Een ongewenst nakomertje. Vader drong zich in een dronken bui aan moeder op met Maas als resultaat. Moeder heeft het vader nooit vergeven en was niet in staat om haar jongste zoon een liefdevolle jeugd te bieden. Op Maas na heeft iedereen in het gezin de oorlog meegemaakt. Dat schept een band. Maas voelt zich een buitenstaander. Maas voelt zich altijd een outsider en beseft niet dat zijn eenzaamheid een rechtstreeks resultaat is van zijn immer onvriendelijke, betweterige en egoïstische houding. Steeds opnieuw ervaart Maas het gevoel dat hem groot onrecht wordt aangedaan.  Maas groeit op tot een contactarme, narcistische, luie en zonderlinge jonge man. De weinige vriendschappen die hij aangaat houden geen stand. Banen komen en gaan. Wonder boven wonder trouwt hij en krijgen hij en zijn vrouw Bertha drie kinderen.

Helaas blijkt het huwelijk met Bertha ook niet tegen het onaangename karakter van Maas bestand. Bovendien begint Maas steeds vreemder gedrag te vertonen. Het stemmetje dat aanvankelijk zachtjes zeurde in zijn hoofd groeit uit tot een nadrukkelijk aanwezig stemgeluid. Uiteindelijk ontstaat Emile. Emile en Maas leven in hetzelfde lichaam en communiceren doorlopend met elkaar. Emile springt voor Maas in de bres. Hij komt voor hem op. Emile zegt en doet dingen die Maas zelf niet zou durven. Al snel neemt Emile de overhand en neemt hij beslissingen voor Maas. Maas verliest grip op de realiteit, beseft niet dat mensen hem bevreemd aankijken wanneer hij babbelend met Emile over straat loopt. Emile zint op wraak en focust zijn aandacht op een oud-werkgever van Maas. Deze nietsvermoedende man moet boeten voor al het leed dat Maas is aangedaan.

Het leven van Maas Minderman wordt van geboorte tot dood beschreven. Hoe komt het dat Maas zo moeilijk in elkaar zit? Is Maas het slachtoffer van een slechte jeugd? Van een liefdeloze opvoeding? Of is Maas gewoonweg geboren met een bijzonder naar karakter? Maas zelf vindt dat het altijd aan een ander ligt. Nooit neemt hij verantwoordelijkheid voor zijn daden en zijn gedrag. Het is boeiend om te lezen hoe hij elke situatie naar zijn hand buigt. Hoe hij zichzelf altijd in het middelpunt weet te plaatsen en hoe hij keer op keer problemen over zich afroept. Maas heeft zijn ellende aan zichzelf te danken maar dat zal hij zich nooit beseffen. En dan is er nog Emile. Is Emile het resultaat van een traumatische ervaring? Volgens Emile heeft Maas een bepaalde gebeurtenis verdrongen. Kan dat waar zijn? Is Maas dan toch een slachtoffer? In ieder geval is hij de dupe van zijn hypochondrische en barse zelf.

Het verhaal van Maas is geen vrolijk verhaal. Toch weet de auteur het allemaal met een knipoog te brengen. Het is dan ook geen zware kost.  Het domme en kortzichtige gedrag van Maas wordt met milde spot beschreven. Soms worden er onverwachte sprongen in de tijd gemaakt. Af en toe wijdt de auteur iets te lang uit over een onderwerp maar dat is niet storend.

Jos de Gruiter schreef eerder al een aantal non-fictie boeken. Dealey Plaza ’s-Gravenhage is zijn romandebuut. Ik vind het sterk geschreven en van hoge kwaliteit. Maas Minderman is een opmerkelijk, triest persoon en het is een bijzondere ervaring om de wereld door zijn ogen te aanschouwen.

ISBN 9789078840312 | Paperback |  556 pagina’s | Uitgeverij PMA | juni 2012

© Annemarie, 6 oktober 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER