Vreemdelingen met dezelfde droom
Alison Pick

Na de Eerste Wereldoorlog werd het Ottomaanse Rijk gesplitst bij de Vrede van Sèvres. Groot-Brittannië kreeg het mandaat – een soort voogdij - over het land waar Joden zich konden vestigen: Palestina, oftewel in het Hebreeuws 'Erets Jisraeel'.
Vanaf 1919 trokken vele zionisten vanuit allerlei landen daarheen, en stichtten er kibboetsen. Natuurlijk protesteerden de Palestijnen, maar zij moesten plaats maken. Toen vonden de eerste schermutselingen plaats, maar daar gaat dit boek niet over. Wel noemt Alison Pick de kibboets Kinneret, de op één na oudste. De kibboets werd gesticht in 1913 door Oost-Europese immigranten op de grond van een in 1908 door de World Zionist Organization gestichte landbouwnederzetting.

De zionisten over wie Alison Pick gaat vertellen worden geleid door David, die met zijn vrouw Hannah om redenen die pas later uitgelegd worden, vertrokken is uit Kinneret.
Hij begint met een kleine groep, maar al snel komen er anderen bij, mensen die eenzelfde droom hebben, idealisten, die er van uit gaan dat algemeen bezit boven persoonlijk bezit gaat. Vrouwen en mannen zijn gelijk, zij zullen samen het land bewerken en hun tijdelijke tenten vervangen door een gedegen kibboets (=leefgemeenschap). Kinderen worden gezamenlijk opgevoed en er is een keukenploeg die voor de gezamenlijke maaltijd zorgt.

Een van de vrouwen is Ida, die behalve nog erg jong, in haar idealisme vaak naïef is. Ze is nog maar net met de groep aangekomen of haar oog valt op de man op wie zij verliefd zal worden: Levi. Zo mogelijk is Levi nog idealistischer, en als Ida probeert de twee kandelaars die ze van thuis heeft meegenomen, achter te houden in plaats van ze als gemeenschappelijk bezit aan David te schenken, beseft ze dat de jongeman daar zeer ontstemd over zal zijn. Het lijkt inderdaad hun prille liefde aan te tasten.

Door Ida’s ogen zien we hoe de groep zich ontwikkelt, hoe ze zich staande proberen te houden in een verzengende hitte die een grote droogte veroorzaakt. Hoe ziektes als malaria hen kwellen en er geen medische kennis is, laat staan dat er voorzieningen zijn. We stellen met haar vast dat mensen niet geschapen zijn voor het communisme. Een droom hebben is één, die realiteit laten worden is toch echt iets anders. Ida  is zelf ook niet helemaal zuiver op de graat. Eerst is er al de kwestie van de kandelaars, dan sluit ze vriendschap met een moslimvrouw, hetgeen David niet goed zou keuren.

‘Het verbijsterde haar, om de tastbare plek te zien waar hun tenten in het begin waren opgetrokken, waar ze die eerste dag waren aangekomen, de bocht in de rivier waar ze hun toevlucht hadden gezocht tegen de hitte waaraan ze nooit gewend zouden raken. Het leek wel of ze, als ze maar goed genoeg keek, de contouren kon ontwaren van haar vroegere ik, zittend op de oever met haar voeten in het water en Levi’s arm rond haar schouder. Die ik lag maar een klein stukje achter haar in de tijd. Ze had een deur willen hebben waar ze doorheen terug had kunnen stappen.’

 
En dan gaat het verhaal over in het relaas van David, de leider. Maar het verhaal gaat terug!
Het is hetzelfde tijdsbestek dat we door de ogen van Ida al gezien hebben, en het komt nu opnieuw voorbij. Natuurlijk is de blik van de man anders, ook omdat hij meer ervaring heeft, en over leiderskwaliteiten beschikt. Vragen die bij het verhaal van Ida in het hoofd van de lezer kwamen worden soms beantwoord, andere komen er voor in de plaats.
Voor David zelf is het geen pluspunt dat hij nu het uitgangsperspectief is, Heel erg sympathiek was hij al niet, nu beginnen we hem te doorgronden: hij is niet de leider die hij wil zijn, hij valt teveel op vrouwen – en denkt daar mee weg te kunnen komen ‘alles is van iedereen toch?’
Verkeerde beslissingen liggen aan de basis van zijn vertrek uit Kinneret, en ook nu lijkt hij de foute beslissingen te nemen.

Voor we er achter komen hoe dat afloopt verandert het vertelperspectief opnieuw en gaan we wederom terug in de tijd. Dit keer wordt hetzelfde tijdsbestek gezin door de ogen van Hannah, vrouw van David. De kijk van een vrouw is heel anders dan die van een man, en omdat Hannah al minder idealistisch is dan Ida, is haar blik een stuk helderder en verhelderend voor de lezer.

Zionisten hebben eenzelfde droom, maar de titel slaat natuurlijk ook op het driedubbele gezichtspunt. Dat die verhalen ondanks dat ze over dezelfde feiten gaan, toch boeiend blijven is de kracht van deze roman. Toch vond Alison Pick het nog niet genoeg: er is ook nog een ik-figuur. Iemand die in de proloog vertelt dat ze dood is, en dat iedereen denkt dat ze zelfmoord heeft gepleegd. Als een soort regisseur hangt ze boven de verhalen. Ze maakt er deel van uit, doordat ze een bijfiguur is in alle drie de verhalen, maar daarnaast grijpt ze in als ze dat nodig vindt, geeft aanvullingen of maakt het juist onduidelijker. Deze figuur zorgt voor een extra spanningslijn. 

De kern wordt gevormd door het historische verhaal van de zionisten, over hoe dromen uit elkaar spatten, omdat zij ook maar mensen zijn. En omdat ze één grote fout maken: het negeren van het feit dat er al bewoners zijn in het gebied waar zij zich gaan vestigen!
Het gaat over menselijk falen, maar ook over kleine successen. Over liefde en hoop, over de rol van het geloof, en de niet te onderschatten rol van de vrouw.

Alison Pick (Toronto, 1975) is dichter en auteur. Ze is meest bekend om haar roman Donderdagskind, waarmee ze in 2011 genomineerd werd voor de prestigieuze Man Booker Prize.

ISBN 9789492086648 | Paperback | 384 pagina's | Orlando |maart 2018
Vertaald uit het Engels door Miebeth van Horn

© Marjo,  2 juli 2018

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER