Explicador
Sander Pleij

Een dag uit het leven van S, een jonge man, die in een race tegen de klok een manifest af moet leveren. Dat gaat over de mens. De mens is uniek, stelt hij, je kan hem niet vangen in een robot. Of toch wel?
Hij zou dat vast wel gewenst hebben, want een robot kan andere verbindingen maken, en de jonge man lijdt aan vreselijke hoofdpijnen. Hij heeft een neurostimulator in zijn rug. De plek is ontstoken geraakt, hetgeen de nodige problemen veroorzaakt. Maar hij moet dat manifest afmaken, de volgende dag moet het ingeleverd worden.

In zijn manifest probeert hij het geheim van het leven te vatten. Leven is creativiteit. S. concentreert zich op Paul van Ostayen (1896-1928, Antwerpen) die zich mengde in de groep futuristen en dadaïsten die in het Berlijn van na de Eerste Wereldoorlog, een groep die een heel nieuwe vorm van kunst propageerde.
Ook S. wil een nieuwe vorm van kunst. Kunst en een mens verenigd in een zelfstandig denkende computer, die functioneert op de ideeën van kunstenaars, filosofen en schrijvers.

'De parallellen schoten S. door het hoofd. Hij zag de iPhone zoals de futuristen de vliegmachine, het bijna sexy en machtig-vernunftige van een machine of apparaat. De roes waarin deze futuristen verkeerden, was te vergelijken met de roes van de digitale revolutie. Het enthousiasme over machines die afstanden verkleinden, leek op de blijheid over via internet: het instant overal ter wereld alles zien en delen.'

Terwijl hij werkt aan de tekst en steeds die kunstenaars en filosofen aan het woord laat, vertelt hij ook over zijn leven tot dan toe: hoe zijn moeder hem en zijn vader verliet om in een commune te gaan wonen. Zijn vader is een BN-er, hij heeft hoge verwachtingen van zijn zoon, en zit hem op de huid. S. heeft het er moeilijk mee. Bovendien is de jongen verliefd geworden op zijn halfzus, en natuurlijk weet hij heel goed dat zijn vader dat niet zal accepteren.

De dag verloopt chronologisch, maar omdat er steeds teruggegrepen wordt op de levens en ideeën van kunstenaars, vooral Van Ostayen, en er de flashbacks zijn, is dit boek niet zo makkelijk te lezen. Het dadaïsme is daar ook debet aan, dat was niet bepaald een makkelijke kunstvorm. En wat S. wil is ook niet makkelijk. In dit boek wordt aannemelijk gemaakt hoe S. op de ideeën komt, maar de veelheid en diversiteit van het resultaat laat veel twijfel aan de uitkomst.

Het is een vrij warrige ideeënroman waarin de schrijver nu eens licht pornografische teksten schrijft, om even zich even later in filosofische gedachten te verdiepen. De verhaallijn over Ster, de halfzus,  voegt weinig toe, die over van Ostayen is nog het meest interessant. Zelfs interessanter dan de hoofdpersoon S, die niet erg sympathiek naar voren komt.

Sander Pleij (1970) werkte tien jaar bij De Groene Amsterdammer en tien jaar bij Vrij Nederland. Hij won diverse journalistieke prijzen. Explicador is zijn debuut.

ISBN 9789048842766  | Paperback | 352 pagina's | Uitgeverij Lebowski | februari 2019

© Marjo, 23 oktober 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER