Richard Powers

Galatea 2.2
Richard Powers

Galatea 2.2 is het fictieve verhaal van de 35-jarige Richard Powers, net terug uit Nederland waar hij een aantal jaren samen met zijn vriendin C. heeft gewoond. Nadat die relatie is verbroken, is hij teruggegaan naar de Verenigde Staten. Hij is voor een jaar aangenomen als gastdocent aan de universiteit, waar hij jaren geleden zelf is afgestudeerd in de Engelse literatuur. Erg productief is hij echter niet en dat maakt dat hij zich wat schuldig voelt. Zijn uitgever wacht op de laatste correcties die hij moet aanbrengen in zijn vierde boek (Operation Wandering Soul), waarvan hij zich afvraagt wie er zo gek zou zijn om een barokke, verstikkende allegorie over stervende kinderen aan het eind van de geschiedenis te lezen.

Zijn nieuwe boek wil maar niet verder dan de eerste zin komen. Een zin waarvan hij vermoedt dat hij die ooit ergens gelezen heeft, maar helaas niet meer weet waar of wanneer dat was. Powers doolt in een vrijwillige eenzame afzondering rond op de universiteit, heeft met niemand echt contact, observeert, fantaseert en overpeinst zijn leven tot dan toe: zijn relatie met zijn vader, die hij ernstig teleurgesteld heeft door zijn studie Natuurkunde op te geven om Engelse literatuur te gaan studeren, zijn ontmoeting met C., hun leven in de Verenigde Staten en later in Nederland.

Een toevallige ontmoeting in een café met een aantal wetenschappers van de universiteit zorgt ervoor dat hij betrokken raakt bij een experiment. Lentz, een briljante wetenschapper op het gebied van kunstmatige neurale netwerken (kunstmatige intelligentie), wordt door de overige aanwezigen uitgedaagd om een computerprogramma te maken, dat bij het afleggen van een kandidaatsexamen Engelse literatuur – met gebruikmaking van de Turing-test – niet te onderscheiden is van een menselijke student. Lentz eist dat Powers hem helpt bij het opleiden van het computerprogramma.

Na diverse mislukte pogingen lukt het Lentz en Powers om 'Helena' te creëren, een programma dat gebruik maakt van diverse computers en programmaonderdelen om de door Powers aangeleverde informatie te verwerken, op te slaan en te gebruiken. Powers, in zijn rol van Pygmalion, leidt Helena in eerste instantie op met behulp van de literaire canon, maar merkt uiteindelijk dat dat niet voldoet. Net zoals zijn eigen leven niet voldoet zolang hij alleen maar via lezen, fantaseren en schrijven functioneert en de echte wereld niet binnen laat. Het is A., de studente die hij uit de verte en in zijn fantasie lief heeft, die hem duidelijk maakt dat dat geen leven is. Noch voor hem, noch voor Helena. Daarop besluit Powers om Helena kennis te laten maken met de echte wereld door haar het actuele wereldnieuws en zijn eigen levensgeschiedenis te vertellen.

Helena's reactie daarop, het terugvinden van de bron van die eerste zin van zijn nieuwste roman die maar in zijn hoofd bleef rondspoken en de ontdekking dat Helena niet het onderwerp van het experiment voor Lentz is, geven Powers uiteindelijk de mogelijkheid om echt te gaan leven en zijn vijfde boek te gaan schrijven: Galatea 2.2?

Het is verleidelijk om je steeds af te vragen hoeveel er nu precies autobiografisch is in dit verhaal, maar het is veel plezieriger om dat niet te doen. Het maakt voor het verhaal namelijk niets uit: de hoofdpersoon is hoe dan ook Pygmalion die zijn Galatea tot leven probeert te brengen, maar door zijn Galatea gedwongen wordt echt te gaan leven: Bekijk alles voor me.
Het boek is geschreven in 1995, toen het internet nog maar beperkt beschikbaar was, computergeheugens kleiner en computertijd kostbaarder waren dan nu. Er komt nogal wat computerjargon in het boek voor, dat voor digibeten niet altijd makkelijk te volgen zal zijn, maar heimwee zal oproepen bij de overigen. Een echt 'Powers-boek': niet makkelijk, hier en daar zelfs taai, maar zoals altijd de moeite meer dan waard.

Richard Powers heeft inmiddels tien boeken geschreven, waarvan er vijf in het Nederlands vertaald zijn. Hij heeft diverse prijzen gewonnen, waaronder de National Book Award for Fiction 2006 voor De echomaker. Generosity, zijn nieuwste boek, is zojuist verschenen.

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

Boekenarchief P-Q

Richard Powers