Extreem luid & ongelooflijk dichtbij

Nadat ik het boek al een keer voor de helft gelezen had en het terug moest naar de bibliotheek omdat een andere geïnteresseerde wachtte merkte ik dat het verhaal me niet losliet. Het boek had blijkbaar toch fascinerende kanten terwijl ik bij de eerste lezing niet echt enthousiast was.

Oskar, 9 jaar, heeft zijn vader verloren bij de aanslagen op het WTC. Vlak voor zijn overlijden heeft vader diverse berichten ingesproken in het antwoordapparaat. Oskar heeft dit bandje als enige gehoord, hij heeft voor iedereen verzwegen dat vader nog contact gezocht heeft en heeft het bandje verstopt. De schok dat zijn vader er niet meer is, is erg groot. Oskar had een enorme band met hem. Alle twee hadden ze een grote fantasie en deden allerlei woord- en speurspelletjes en het is vooral dat wat Oskar mist. Aan zijn vader kon hij allerlei vragen stellen, hoe vreemd ze soms ook waren.
Op zijn manier probeert Oscar om te gaan met zijn verlies. Moeder blijft in het boek een vaag figuur op de achtergrond die veel omgaat met 'een nieuwe vriend'. Oma (de moeder van Oskars vader) daarentegen is een zeer belangrijk figuur in Oskars leven. Zij is zijn houvast. Zelfs midden in de nacht kan hij haar bereiken via een babyfoon. Ze is er altijd!
Op een dag vindt Oskar een sleutel die in een door zijn vader gekochte vaas zat. Hij ziet het als een opdracht/aanwijzing van zijn vader en gaat op zoek naar het slot. Ook deze zoektocht houdt hij geheim, zelfs aan zijn oma vertelt hij niets.
Deze tocht wordt met de nodige humor beschreven maar Oskar komt ook veel triestheid tegen.

Verweven door dit verhaal loopt het verhaal van oma. Zij vertelt haar trieste verhaal op een bijzondere manier. Ze vertelt onder andere hoe zij opa ontmoette, al in haar jeugd. Toen was hij de vriend van haar zus. Haar zus en andere familieleden zijn omgekomen bij het bombardement op Dresden. Opa was vanaf die tijd letterlijk met stomheid geslagen. Jaren later ontmoeten ze elkaar weer in Amerika en bouwen een zeer krampachtige relatie op die gedoemd is te mislukken.
Tot zover de globale inhoud van het boek.

De rode draad in dit boek is verlies, rouw. Met zijn zoektocht probeert Oskar zijn vader vast te houden, hij hoopt iets te vinden dat zijn vader 'bij hem terugbrengt'. Hoe weet hij niet maar de zoektocht helpt hem verder te gaan na de grote klap.
Het verhaal van oma geeft ook aan hoe je met verlies om kán gaan. Oma wilde door, wilde verder, vooruit. Opa kon dit niet met alle gevolgen van dien.  De moeder van Oskar daarentegen lijkt zich op te sluiten, heeft nauwelijks contact met Oskar over hun gezamenlijk verlies. Lijkt het te willen verzwijgen.

Wat ik persoonlijk erg mooi vond is dat oma zegt tegen Oskar: "Probeer nooit zoveel van iemand te houden als ik van jou hou."
De verwerking van een verlies is in dit boek mooi weergegeven en ook de impact van de aanslag. Het herhalen van steeds dezelfde gebeurtenis zoals ook steeds op televisie te zien was... vliegtuig boort zich in gebouw, vliegtuig boort zich in gebouw, vliegtuig boort zich in gebouw was indrukwekkend maar toch heb ik gemengde gevoelens over het boek.

Foer heeft dit boek op een speciale manier geschreven, er staan foto's in, één zin op één pagina, ook staan woorden rood omcirkeld. Foer geeft je het gevoel dat je iets moet zien, dat de foto's en het rood omcirkelde aanwijzingen zijn die je moet begrijpen. De cijferreeks die woorden moeten voorstellen. Een gedeelte is onleesbaar doordat opa papier tekort kwam voor zijn verhaal. Je hebt constant het gevoel, ik mis iets, ik zie iets niet, ik begrijp iets niet.
Oskar is wel érg wijs voor zijn leeftijd, ondanks dat het de nodige hilarische momenten oplevert.
Verder vond ik het eind vrij zwak o.a. de huurder die verborgen moet blijven. Het lijkt alsof Foer wilde aangeven dat iedereen geheimen heeft die hij/zij verborgen wil houden voor de buitenwereld, maar in mijn ogen ging het soms té ver, dat maakte het verhaal soms zwak. De 'onthullingen' van moeder zijn op zijn zachts gezegd vreemd. Ook de manier waarop wederom afscheid wordt genomen van vader is een beetje te veel van het goede. Het lijkt een beetje op (snel) afkopen van een schuldgevoel. Verder vroeg ik mij af of het verhaal van oma over de gebeurtenissen in Dresden een vorm van kritiek was van Foer. Ook daar werd 'zomaar'* gebombardeerd, zag hij de gebeurtenis op 9 september als een herhaling van die bombardementen? Wilde hij erop wijzen dat het 'eigen' volk hetzelfde gedaan had?
In mijn ogen zijn er teveel verhalen en gebeurtenissen in het boek gestopt om tot een bevredigend eind te komen. Sommige draadjes worden aan het eind te snel aan elkaar geknoopt en zeker de zoektocht dooft zwak uit.
Kortom, vele vraagtekens blijven over maar de rouwverwerking is wel erg mooi en goed beschreven.

ISBN 9076341559 Ingenaaid, 375 pagina's Met illustraties Verschenen: april 2005 Anthos
Oorspronkelijke titel: Extremely Loud & Incredibly Close Vertalers: Gerda Baardman en Tjadine Stheeman

© Dettie, 10 januari 2006

* 'zomaar' is nog een zeer omstreden punt waar men nog steeds niet uit is.

Lees de reacties, klik hier!