Grensgangers
Aline Sax

9 november 2019 is het dertig jaar geleden dat de Berlijnse muur viel. Dit boek vertelt - in romanvorm - over de bouw, het leven met de muur én de afbraak van die muur. Het boek is daardoor opgedeeld in drie periodes 1961, 1977 en 1989 en daarin wordt steeds één familielid van dezelfde familie uitgelicht.

In het verhaal dat zich afspeelt in 1961 wordt verteld over Julian die in Oost Duitsland woont maar werkt en uitgaat in het Westen. Hij is een zogenaamde Westganger. Hij heeft het naar zijn zin, het leven is goed. Hij krijgt zelfs een leuke vriendin, Heike. Kortom, er kan hem niets meer gebeuren, dacht hij...
Wat gebeurt er? Na een kleine ruzie komt Heike de volgende dag niet meer naar hem toe.  Julian baalt, zo erg was die ruzie toch niet? Maar even later begrijpt hij waarom ze niet kwam. West-Berlijn is niet meer toegankelijk. De boel is hermetisch afgesloten, diegene die toch een poging waagt naar het westen te vluchten wordt rucksichlos doodgeschoten.

Samen met zijn broer onderzoeken ze hoe ze toch de grens over kunnen komen. Zijn er hiaten in de afsluiting, heeft de Stasi iets over het hoofd gezien? We lezen over de pogingen van mensen die het erop wagen. Maar vooral lezen we wat er in Julien omgaat. Waar is Heike, wil ze hem nog wel? Zal het hem lukken? Aline Sax weet op heel indringende wijze de twijfel en angst weer te geven. De Stasi is overal aanwezig. Zelfs op plekken waar niemand het verwacht.
Het einde is heftig en verbijsterend maar wat moest Julien anders?

In 1977 maken we kennis met Julians nicht en neef Marthe en Florian. Vluchten is niet aan de orde, wél het regime aan de kaak stellen, naar voorbeeld van Weiße Rose, een Duitse verzetsgroep in de Tweede Wereldoorlog. De groep riep op tot geweldloos verzet tegen het naziregime. De groep bestond uit vijf studenten: Willi Graf, Christoph Probst, Alexander Schmorell en broer en zus Hans Scholl en Sophie Scholl en zij verspreidde anti-oorlogspamfletten. 
Marthe en Florian zijn aangesloten bij een clandestien leesclub dat verboden boeken leest, maar zij willen meer, zij willen net als hun voorbeelden pamfletten verspreiden, hun visie aanhangig maken. Maar wie is te vertrouwen? Is er wel iémand te vertrouwen?
Broer en zus worden opgepakt, krijgen het heel zwaar, wat door Aline sax prachtig verwoord wordt, de angst en de spanning is bijna voelbaar.

In 1989 is het Sybille die bij de opa en oma van Marthe en Florian woont, die eveneens met het strenge regime te maken krijgt. Zij heeft echter niets met politiek. Ze leeft haar leventje, maakt lol met haar vrienden en doet haar werk. Daarnaast zorgt ze voor haar grootouders. Opa is dement en vraagt veel zorg. Ze helpt haar grootmoeder zoveel ze kan. Maar als oma onverwacht wordt opgenomen en in coma raakt wordt alles heel anders. In het westen zijn de ziekenhuizen moderner en de artsen kundiger. Ze zal Florian moeten vinden want met een contact in het westen kan haar oma misschien naar zo'n ziekenhuis. Plots verschijnt Marthe ook weer, nadat ze jarenlang niets van zich heeft laten horen. Marthe zoekt Florian ook... En nu verschijnt ook hier de Stasi, ze willen dat Sybille dingen die ze opmerkt bij haar vrienden, familie, werk en dergelijk aan hen vertelt, misschien dat zij dan oma wel naar het westen weten te krijgen. Oma heeft wel vrij reizen, maar e ris geen geld beschikbaar. Daar kan de Stasi wel voor zorgen als Sybille hen tenminste wil helpen.
Maar alles loopt heel anders dan zij denken. De muur valt...

Het is een verbijsterend boek, waarin vooral de macht van de Stasi zijn grillige wegen laat zien. De Stasi weet alles! Ook dingen die ze onmogelijk konden weten. Elke keer vraag je je af of er toch verraders zijn, ofwel mensen die net als Sybille bijna gedwongen worden om mee te werken omdat er anders de gevolgen voor familieleden keihard zullen zijn.
Het is vooral die eeuwige twijfel, de eeuwige achterdocht die een hoofdrol speelt. Elke keer verwacht je dat het nu wel goed zit maar dan is er toch ineens die ommekeer dat alles op losse schroeven zet. Er speelt natuurlijk veel meer, maar dat kan niet allemaal verteld worden.

Het is een boek dat je gewoon moet lezen. Het liefs in één keer, achter elkaar uitlezen. En dan nog een keer en nog een keer en ...

ISBN 9789059088610 | Paperback | 352 pagina's | Uitgeverij Davidsfonds | oktober 2017
Leeftijd 16+ en volwassenen

Dettie, 6 november 2019

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER