Het huis van de moskee

Op de flap staat een tekst van Abdolah:

"Ik heb dit boek voor de westerse wereld geschreven. Het gaat over mensen, over kunst, over religie, over seks, over film, over het belang van radio en televisie. Ik heb geprobeerd de gordijnen opzij te schuiven en de islam als levenswijze te laten zien. Wat getoond wordt heeft ook mijzelf verbaasd. In 'het huis van de moskee' verwerk ik passages uit de Koran. Het gaat mij om de geest van de Koran als boek en de wereld die daaromheen is ontstaan, niet om de Koran als religieuze leidraad."

Het verhaal vertelt over het huis dat tegen de moskee is aangebouwd, en omdat je via een trap naar het platte dak kon gaan, en zo naar de moskee, hoort het eigenlijk onlosmakelijk bij elkaar. In het huis dat 35 kamers heeft wonen drie ook met elkaar verbonden gezinnen, namelijk die van drie neven: Aga Djan is de koopman, de leider van de bazaar in de stad; Alsaberi is de imam (de geestelijk leider van heel de moslimgemeenschap) en Aga Shodja is de moazen (roept op tot gebed).
Shahbal, de zoon van Aga Shodja, is de verteller van het verhaal, het verhaal van een familie, èn -vooral- het verhaal ven de Iraanse revolutie. In de jaren zeventig van de vorige eeuw begon een roerige tijd in Iran. Voordien heerste er een vrij ontspannen sfeer, harmonieus en bedaard. Maar door de handel en vooral door de olie kwam het land in contact met de westerse wereld, en de moderniteit sijpelde het land binnen: wat begon met een betere infrastructuur, rails en wegen, eindigde met radio en televisie.
De sjah en zijn vrouw Farah Diba omhelsden Amerika en gingen moderniseren. Waar eerst iedereen zich schikte naar de imam en de leider van de bazaar begonnen mensen nu zelf te denken en te handelen. En aanvankelijk voorzichtig maar steeds brutaler te rebelleren tegen de manier van leven zoals de ayatollah die naar de koran dicteerde.
Natuurlijk was het idee van Farah Diba om het analfabetisme aan te pakken prima, maar het betekende de doodslag van de onderdanigheid van de vrouw. Omdat de sjah voor een scheiding van kerk en staat was, kwamen de imams in opstand. Een roerige tijd volgde: de sjah werd afgezet, Khomeini nam het over. Amerika zette de sjah weer op de troon.
Als ayatollah Khomeini, en de imams zich tegen de sjah richten, ontstaat er fundamentalisme. Men wil niet alleen herstel van oude waarden, maar die zelfs strenger maken: de vrouwen moeten weer in chador, de mannen moeten hun baard laten staan. Uiterlijke verschijnselen van een striktere scheiding, en meer macht voor de geestelijk leiders. De fundamentalisten gaan ver: ze vermoorden hun tegenstanders. En de sjah moet vluchten. Nu zit Khomeini vast in het zadel, en het fundamentalisme heerst.
"De moskee is het hart van de stad en de imam het wakkere geweten van de gelovigen van de stad."

Aga Djan probeert in het huis van de moskee zo lang mogelijk de oude waarden te handhaven, op zijn eigen gematigde manier. Maar ook daar maken de mensen hun eigen keuze. De een kiest voor de sjah, de ander voor de revolutie. De familie valt uit elkaar, en zelfs het huis van de moskee hoort niet meer bij de moskee. Een tijdperk is voorbij...

Een aanhanger van Khomeini aan het woord:
"Er heeft een grote revolutie plaatsgevonden," had Galgal tegen haar (=vrouw van Alsaberi) gezegd, "de islam heeft eindelijk de oude wortels van vijfentwintighonderd jaar koninkrijk uit de grond getrokken. Allah zal ons ongenadig straffen als we deze eenmalige kans uit onze handen laten glippen. Allah heet twee gezichten. Een barmhartig gezicht en een gruwelijk gezicht. Nu is het tijd voor het gruwelijke, angstaanjagende gezicht. Er is geen andere weg om de islam staande te houden. Onze vijanden zijn lastig. Er valt niet te kiezen. Je neemt de islam en laat de rest vallen. Of het je zoon is, je vader, of je moeder, het maakt niet uit. Allah zal je belonen in het paradijs."

Het is een veelomvattend boek, waarin de historie van Iran verweven is met die van het huis van de moskee. Er staat een 'stamboom' voor in het boek, makkelijk om de vele personages nog eens op te zoeken als je het spoor bijster raakt, en een verklarende woordenlijst achterin. Abdolah kan niet alleen vlot vertellen, hij is ook meester in uitleggen. Ik begrijp nu beter hoe fundamentalisme in elkaar steekt."Als je soms verdrietig bent, loop dan langs de rivier. Praat met de rivier. Hij neemt je verdriet mee.

'Ik wil niet klagen, maar ik voel een steen in mijn keel' zei Aga Djan tegen de rivier.
Zijn ogen brandden een traan liep over zijn wang, en viel op de grond. De rivier pakte de traan, nam hem stil in het donker mee en liet het niemand weten."

Hardcover | 413 Pagina's | Uitgeverij De Geus | 2005 ISBN: 9044507680

© Marjo

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik hier!