Leonora
Elena Poniatowska

Leonora Carrington, geboren in 1917 in aristocratische Engelse kringen, gestorven in 2011. Een van de bekendste vrouwelijke surrealistische schilders van de afgelopen eeuw. Elena Poniatowska was 50 jaar met deze opmerkelijke vrouw bevriend, en schreef een roman over haar leven. Een roman waard, want grootser en meeslepender dan Leonora leefde valt er nauwelijks te leven. Ze ontworstelde zich op jonge leeftijd aan haar milieu, waar een vrouw wel schilderen mocht maar dan alleen ter gezellige decoratie en tijdverdrijf. Ze ontworstelde zich vooral ook aan haar dominante vader, althans haar hele leven stond daarvan in het teken. Tot ze er op hoge leeftijd achter kwam dat alles wat ze gedaan en gemaakt had, eigenlijk altijd rechtstreeks naar die vader te herleiden was. Als ze uiteindelijk toch op de kunstacademie terecht komt, ontmoet ze daar via wederzijde vrienden de surrealist Max Ernst. Door hem komt ze in surrealistische kringen terecht met mensen als Dali, Duchamp en Picasso. 
Ernst was haar grote liefde, hartstochtelijk en meeslepend, zoals alles in het leven van Elaonora hartstochtelijk en meeslepend was. Ze leefde een bohemienachtig leven, vol met drank, liefdes en bevriende kunstenaars, precies zoals je je dat voorstelt begin vorige eeuw, in hartje Parijs.
Alles verandert als de oorlog uitbreekt. Max wordt naar een kamp afgevoerd, en Leonora wordt letterlijk waanzinnig. Ze ontsnapt naar Spanje, waar haar familie haar in een dure kliniek op laat nemen, waar ze naakt en vastgebonden ligt na verschrikkelijke behandelingen met het medicijn Cardizol. Uiteindelijk ontsnapt ze weer, vlucht naar Lissabon en komt daar op wonderbaarlijke wijze Max Ernst weer tegen. Die heeft inmiddels een relatie met de kunstverzamelaar Peggy Gugenheim, terwijl Leonora een nieuwe Mexicaanse liefde heeft.  Renato, met wie ze inmiddels getrouwd is... Toch kunnen de twee elkaar niet meteen loslaten, zonder elkaar lukt niet. Uiteindelijk vertrekt Leonora met Renato naar Mexico. Ze krijgt daar twee kinderen, weer van een andere man, de Hongaarse fotograaf  Imre Emerico Weisz, en sterft daar uiteindelijk, allang weer gescheiden van Weisz, op hoge leeftijd.

Dit is een beknopte en vrij kalme weergave van het geheel, er zijn véél meer liefdes, minaars, jaloerse exen met achtervolgingswaanzin, heftige vriendschappen, die allemaal oplaaien en uitdoven, al dan niet met heftige uitbarstingen. Rode draad in het verhaal zijn natuurlijk ook haar werken. Vol met paarden die vanuit haar jonge jeugd een grote rol spelen, vol met verwarring,  waanzin, liefde, eenzaamheid. Het is allemaal in haar werk terug te vinden. Kortom een groots en meeslepend leven van een bijzondere vrouw, in een tijd waarin het helemaal nog niet zo gewoon was dat een vrouw in het milieu als het hare, haar eigen weg zocht en zo vrijgevochten in het leven stond.
Toch laat het boek me met een tegenstrijdig gevoel achter. De schrijfster wilde bewust géén biografie van Leonora schrijven, en al lezend dacht ik regelmatig, had dat maar wél gedaan. Een goed geschreven biografie, kan lezen als een roman. Misschien geld het omgekeerde ook wel, dat een goed geschreven roman kan lezen als een biografie, maar dat was bij dit boek niet het geval. Het las als iets er tussenin, waardoor het noch het één, noch het ander was. Voor een roman niet slecht, maar wel nét iets onder de maat wat mij betreft, voor een biografie net te veel verzonnen dialogen.
Het boek oogstte veel lof en won een prestigieuze Spaanse prijs, wat maakte dat ik wederom bij mijzelf ten rade ging. Had ik wat gemist, iets over het hoofde gezien? Misschien is het door deze opzet wel uitermate geschikt voor een wat breder publiek, maar wat mij betreft voelde het toch een beetje als een nét niet helemaal goed gelukte poging. Jammer. Elonara had een iets betere roman verdiend. Of beter nog, een goede degelijke biografie. Haar leven vertelt zich als een avonturenroman, daar hoeft een biograaf eigenlijk weinig aan toe te voegen.

ISBN 978 90 229 61018 Paperback 390 pagina's | Orlando | april 2012
Vertaald uit het Spaans door Dorotea ter Horst

© Willeke, 23 april 2012

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER