Het meisje uit het verscholen dorp
Irma Joubert


Irma Joubert heeft al heel wat historische romans op haar naam staan en kenmerkend aan haar boeken is dat zij haar personages vaak laat opgroeien van kind tot volwassene. In een interview geeft Irma Joubert aan dat zij in haar boeken graag met de kinderjaren van haar hoofdpersonen begint, omdat een mens in die tijd wordt gevormd. Zo kun je als lezer ook begrip opbrengen voor hoe iemand wordt zoals hij is. Voor het meest bizarre gedrag van een mens is namelijk meestal wel een verklaring te vinden, stelt Irma Joubert.

In Het meisje uit het verscholen dorp is Mentje de Vries nog geen 10 jaar oud als zij tijdens de oorlog alleen achterblijft op de boerderij nadat haar vader en de bij hen ondergedoken familie Friedman door de Duitsers zijn meegenomen. Alle emoties die door Mentje heen gaan als zij ontdekt dat zij er nu alleen voor staat, weet Irma Joubert beeldend te omschrijven:

‘Ze is verlamd van angst en kan niet meer denken van de schrik. Van het ene op het andere moment trilt ze over haar hele lichaam en haar gezicht gloeit alsof het in brand staat.
En diep van binnen steekt de woede de kop op. Hoe kon haar vader haar hier alleen achterlaten? Hoe kon hij de familie Friedman toelaten in hun leven, in hun eigen huis?
In een hoekje van de zolder weeft een spin met lange poten zijn web. Langzaam, draadje voor draadje.
Na een poosje komt het verdriet. Ze is zo verschrikkelijk alleen. Als vader nou maar terugkwam, dan zou ze hem alles vergeven.’

Mentje vlucht van de boerderij als blijkt dat de Duitsers nog naar haar op zoek zijn. Ze komt uiteindelijk diep in de bossen bij Nunspeet terecht waar zij zich met tientallen joden in hutten die samen het Verscholen Dorp vormen, verbergt. Iedereen in het Verscholen Dorp gaat anders om met de bizarre omstandigheden. En hoe gaat Mentje met al die emoties van deze mensen om? Je leest in dit gedeelte van het boek heel duidelijk de verwarring en frustratie van Mentje.
Heel aangrijpend wordt het verhaal als Mentje uit het Verscholen Dorp moet vluchten en uiteindelijk in Arnhem bij een tante gaat wonen. Wat weet Irma Joubert ook hier weer de emoties en menselijke verhoudingen haarscherp weer te geven!

Naast Mentje speelt ook de Zuid-Afrikaanse Tinus van Jaarsveld een belangrijke rol in het boek. Ook zijn verhaal start in zijn tienertijd. Ook hij verliest de boerderij waarop hij is opgegroeid. En ook hij wil koste wat het kost weer terug naar die boerderij. Als de Tweede Wereldoorlog echter uitbreekt, ziet hij een mooie rol voor hemzelf weggelegd. Die van parachutist. Om parachutist te worden moet echter een heel traject afgelegd worden. De schrijfster heeft die route zeer natuurgetrouw beschreven. Het voelt alsof je als lezer er bij bent geweest.
Als parachutist raakt hij in de Slag om Arnhem gewond en neemt Mentje de zorg voor hem op haar schouders.

Door heel het boek geeft Irma Joubert duidelijk de emoties van Mentje, maar ook van de andere personages, weer. Hoe wisselend zijn de reacties van mensen op één en dezelfde situatie! En hoe bijzonder is het hoe Mentje hiermee omgaat. Je ziet Mentje bij wijze van spreken met de bladzijde ouder worden. De verantwoordelijkheden die zij als jong meisje krijgt, zijn eigenlijk veel te zwaar voor haar.

Aan het einde van het boek neemt het verhaal een verrassende wending en geeft de wijsheid van Mentje een prachtige aanvulling aan het leven van Tinus.
Het meisje uit het verscholen dorp is het tweede deel van een trilogie. Het eerste deel Hildegard gaat over een meisje dat zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog meemaakt. Zij komt heel zijdelings aan bod in het tweede deel. Het derde deel Een thuis in Afrika is net uitgegeven en gaat over twee jongens die na de Tweede Wereldoorlog een nieuw bestaan willen gaan opbouwen in Zuid-Afrika. Ik ben heel benieuwd welke rol Mentje in dit boek speelt.
Deel 1 en 2 zijn prima los van elkaar te lezen.

ISBN 978 90 239 5053 0 | NUR 342 | Paperback | 500 pagina’s | Uitgeverij Mozaïek|oktober 2017
Het meisje uit het verscholen dorp is vertaald door Dorienke de Vries.

© Els ten Voorde, 4 november 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER