Engels voor leugens
Bertram Koeleman

 
Achter op dit boekje lezen we het volgende: "Een groepje studenten lokt onderling gevechten uit in nachtclubs en filmt daarvan de bloederige gevolgen. Een rockster op zijn retour is getuige van het opgraven van een gigantisch standbeeld. Een weduwnaar weet zich geen raad met zijn verdriet en wordt getergd door een vreemde, zwijgzame bezoeker."

De verhalen zijn onomwonden en soms zelfs wreed geschreven. Het doet je als lezer zo nu en dan je hoofd afwenden omdat je het niet wilt 'zien', om daarna toch weer verder te lezen omdat de spanning in het verhaal het toch wint. Je wilt naar het einde van het verhaal, maar blijft soms ook daar onbevredigd achter. Dat laatste komt omdat Koeleman de film niet volledig afspeelt. Hij maakt ons als lezer slechts getuige van een deel van het hele verhaal, als het ware plukt hij een gedeelte uit een film. Dat maakt dat je als lezer zelf gaat bedenken wat er dan voorafgaand aan de scene of daarna is gebeurd. Toch zijn het geen verhalen zonder kop of staart. Ze zijn wel af, maar roepen vragen op of verbijstering.

Het meest aansprekende verhaal voor mij was dat met de titel Verhaal halen. Daarin wordt een schrijfster door een paar lezers c.q. fans helemaal geïdentificeerd met een personage uit haar boek. De schrijfster wordt verondersteld het personage te zijn, dat kan niet anders, ze hebben het toch zeker zelf gelezen. Zelfs als zij beweert dat het verhaal slechts aan haar verbeelding is ontsproten, nemen deze lezers daar geen genoegen mee. De lezers ontvoeren de schrijfster naar hun en daarmee voor de lezers ook haar eigen verhaal en ze eisen van haar dat zij de rol van het personage uit haar boek zal vertolken in hun verhaal, hun leven. De schrijfster zou moeten weten wat er in dit verhaal gaat gebeuren, hoe zij moet reageren en hoe het zal aflopen, zij heeft dit toch zeker allemaal al een eerder meegemaakt?

Zo'n bizarre, ongrijpbare of ondenkbare situatie of wending zit bijna in ieder verhaal. Opnieuw lezen we op de achterkant van het boek: "Net als in zijn veelgeprezen debuutroman 'De huisvriend' worden de personages in 'Engels voor leugens' geconfronteerd met raadselachtige, unheimische gebeurtenissen. Soms door eigen keuzes, soms door het onvoorspelbare gekronkel van het lot."

De titel van deze verhalenbundel wordt in een van de verhalen verklaard en dat is niet het enige mooie woordgebruik in dit boek van Bertram Koeleman. Alle verhalen zijn ieder voor zich eigenlijk kleine magisch realistische schilderijtjes.

Over de auteur Bertram Koeleman (1979) is inkoper bij boekhandel H. de Vries in Haarlem. Hij studeerde Engelse taal- en letterkunde. Met De huisvriend debuteerde hij in 2013 als romancier. Het boek bereikte de shortlist van de Anton Wachterprijs. Koelman was te gast op het European Festival of the First Novel in Kiel en zijn verhalen verschenen onder andere in De Gids en Das Magazin.

ISBN 9789025445485  | Paperback | 208 pagina's | Uitgeverij Atlas Contact | februari 2016

© Ria, 15 maart 2016

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De huisvriend
Bertram Koeleman

‘Laat ik één ding duidelijk maken, al is het dan slechts voor mezelf. Ik heb nooit, op geen enkel ogenblik, gedacht dat alles perfect zou verlopen.’

Dit verhaal is het relaas, verteld wordt door Benjamins... ja wat? Vriend? Bediende?
Zelfs nu ik het boek uit heb, weet ik geen benaming  voor de rol van Jonas Balsam, die samenwoont met en zorgt voor een man die ogenschijnlijk niets voor hem betekent.
Twintig jaar eerder is Jonas gestopt met zijn studie en in het cateringbedrijf van zijn overleden vader gestapt. Als bezorger van maaltijden kwam hij in contact met een geheimzinnige man. Dat was Benjamin. Het wordt Jonas snel duidelijk dat hij geacht wordt het eten neer te zetten en te verdwijnen zonder wat voor contact dan ook met degene die besteld heeft.
Maar Jonas pakt de zaken anders aan en het resultaat is dat de twee mannen nu al ruim twintig jaar het leven delen op het landgoed Storm Lake, in Maine, in een afgelegen villa. Voor de buitenwereld is Jonas de enige bewoner, maar  Benjamin woont er dus ook.
Wat is er aan de hand met Benjamin? Waarom wil hij geen contact met de buitenwereld?
En, nog intrigerender: waarom besluit een man als Jonas eenzelfde soort eenzaam leven te leiden?
Als Benjamin geen intellectuele uitdaging had gezocht, was het verhaal dan ook zo afgelopen?

We lezen alleen de kant van het verhaal zoals Jonas het ziet, en die geeft de schuld aan ‘de huisvriend’. Regelmatig werd er een liefst oudere gepensioneerde professor uitgenodigd om als het ware colleges te geven aan Benjamin. Dat ging goed tot de komst van Robert Fineman.
De komst van deze man is het begin van het einde.
Hoever wil Jonas gaan om de geheimhouding te waarborgen? Wat als hij onverwacht verliefd wordt op een vrouw uit het dorp? De buitenwereld die altijd ver gehouden werd, komt steeds dichterbij. Natuurlijk heeft dat ook invloed op Benjamin, al wordt het zoals gezegd niet echt goed duidelijk hoe precies.

‘Het slagen van de show viel of stond met de overtuiging waarmee de artiest zijn act bracht.’

Dat geldt niet alleen voor de personages in deze roman die niet echt onder te brengen is in een bepaalde categorie, het geldt ook voor de debutant die dit bij elkaar verzonnen heeft.

De eerste zin - ’Benjamin Krendler is vrij’ -  zou er op kunnen duiden dat het een ‘whydunnit’ is. Een dramatische gebeurtenis moet uitgelegd worden.  Dat gebeurt in korte hoofdstukken die met hele of halve cliffhangers de lezer haast dwingen om door te lezen.
Maar het is ook een psychologisch verhaal, waarin niet Benjamin, niet de huisvriend, maar Jonas zelf de hoofdfiguur is. Om hem te doorgronden -  if ever - moet de lezer tussen de regels door lezen.
De debutant heeft zijn act overtuigend gebracht: dit is een origineel debuut, in een prettige  stijl, dat nieuwsgierig maakt naar een tweede boek, of dat nou een psychologische roman of een thriller gaat worden.

Bertram Koeleman (1979) studeerde Engelse taal- en letterkunde. Zijn werk als verkoper op de afdeling Literatuur en Kunst heeft hem er niet van weerhouden een onderhoudend boek te schrijven. Kom maar op met het volgende boek!

ISBN 9789045020334 |paperback| 288 pagina's |Atlas Contact| augustus 2013

© Marjo, 14 april 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER

De huisvriend
Bertram Koeleman

Wat doe je als je liever niemand ziet? Dan huur je iemand in die voor je zorgt... Zo simpel ligt het natuurlijk niet maar het is wel de essentie van dit verhaal.

De mensenschuwe Benjamin Krendler heeft Jonas Balsam ingehuurd als beheerder van zijn afgelegen landgoed Storm Lake. Niemand weet dat Benjamin daar ook woont.
Jonas is inmiddels al twintig jaar in dienst bij Benjamin en waakt als trouwe dienaar over de rust van zijn werkgever. De enige die het bestaan van Benjamin zou kunnen verraden is de huisvriend. Dit is een emeritus hoogleraar die wekelijks college geeft aan Benjamin. Onder voorwaarde van strikte geheimhouding wordt deze aangenomen en pas vervangen bij overlijden.

Het is Jonas die de nieuwe huisvriend selecteert en aanneemt, pas na acceptatie van de functie ontmoeten ze Benjamin. Maar met de komst van Robert Fineman, de laatste huisvriend, heeft Jonas verkeerd gekozen, het gaat dan ook helemaal mis. Deze man respecteert de gevraagde geheimhouding niet en bemoeit zich teveel met alles. Hij zorgt voor grote onrust op het landgoed.
Jonas neemt daarop drastische maatregelen om de zo gewenste rust te herstellen.
Helaas is vanaf die tijd de kalme, goedmoedige verhouding tussen Benjamin en Jonas ernstig verstoort, sterker nog vanaf die tijd komt alles in een stroomversnelling terecht. Het leven van beide mannen staat te trillen op hun grondvesten en neemt een zeer onverwachte wending.

Als je begint te lezen in dit boek kijk je af en toe nog eens naar de naam van de schrijver, is dit echt een Nederlander die dit geschreven heeft?
Geen navelstaren, geen ego-document, geen zwaarmoedige mensen die worstelen met het leven maar een fantasievol verhaal dat je gelijk meevoert in zijn bijzondere en spannende verloop.  Maar net als je zit te genieten van de prettige taal en het mooie rustige voortgang van het verhaal komt alles ineens in een enorme stroomversnelling. De komst van Robert Fineman zet de hele bizarre heftige gebeurtenissen die volgen in beweging.
Het verdere verhaal neigt naar een thriller, inclusief moord, maar een echte thriller is het niet, je volgt op de voet wat er allemaal gebeurt en weet wie wat deed. Toch weet Koeleman je wel steeds te verrassen door personages op te voeren waarvan je het bestaan wel wist maar niet belangrijk achtte.

Die personages komen helaas niet helemaal tot hun recht, daar had meer in gezeten, Benjamin is een vreemde man maar een goed beeld krijg je niet van hem. Huisvriend Robert Fineman leer je eveneens nauwelijks kennen. Jonas zelf, en mengeling van 'stijve maar toegewijde butler' en redelijk wereldvreemde jongeman is wel mooi neergezet. Soms gebeuren er dingen met deze naïeve, schroomvallige Jonas die met mooie milde humor zijn weergegeven.

Het is in feite jammer dat Koeleman zovéél in dit verhaal heeft willen stopen. Er gebeurt te veel, te snel achter elkaar, waardoor het verhaal nauwelijks bij te houden is. Het ene is nauwelijks achter de rug of de volgende hachelijke situatie dient zich al aan. Het zou mooi geweest zijn als Koeleman de verteltoon van het begin vast had weten te houden en langzaam, stapje voor stapje, de situatie tot zijn beklemmende, onontkoombare apotheose had weten te brengen.
Ondanks de aanmerkingen is het wel heel knap debuut en zeker een aanrader om te lezen. Het schrijftalent is in grote mate aanwezig maar nu nog een evenwicht weten te vinden in een volgend boek. Dan wordt Koeleman een schrijver waar niemand meer omheen kan.

Bertram Koeleman (1979) is inkoper bij boekhandel H. de Vries in Haarlem. Hij studeerde Engelse taal- en letterkunde en publiceerde in De Gids. Met De huisvriend debuteert hij als romancier.

ISBN 9789045020334 paperback 288 pagina's Atlas Contact augustus 2013

© Dettie, 27 februari 2014

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER