De crèche
Elle van Rijn

De Joodse crèche In Amsterdam bevond zich sinds 1906 tegenover de Hollandsche Schouwburg. In 1941 werd het gebouw door de Duitsers bestempeld als Joodse Schouwburg: er mochten alleen Joden optreden en ook de toeschouwers moesten Joods zijn. Een jaar later werd het toneel ontmanteld, en werd de ruimte gebruikt voor Joden die zouden worden gedeporteerd. Het werd er al snel veel te vol, zodat Hauptsturmführer Ferdinand Aus der Fünten in oktober 1942 besloot dat de crèche, immers handig er tegenover gelegen, als opvang voor opgepakte kinderen moest gaan dienen. Kinderen tot twaalf jaar, die zonder pardon werden gescheiden van hun ouders.
In de crèche werkt de dan zeventienjarige Betty Oudkerk op wie schrijfster Elle van Rijn haar verhaal baseert.

Het verhaal beperkt zich tot de jaren 1942 en 1943. In die tijd werden zo’n 70.000 Joden daar verzameld en op transport gezet naar Westerbork of Vught. 
Onder leiding van crècheleidster Henriëtte Pimentel en met de hulp van andere collega’s weet Betty 600 kinderen weg te smokkelen. Zij werden ondergebracht op onderduikadressen en zo gered van deportatie.

Het verhaal over hoe dat in zijn werk ging, hoe Pimentel en Walter Süskind het plan uitvoerden dat zij bedacht hadden, lees je in deze historische roman. Gebaseerd op de feiten, maar gefictionaliseerd. Namen zijn soms veranderd, en gebeurtenissen aangepast om het verhaal goed te laten lopen.
Dat is gelukt. Het is aan aangrijpend verhaal geworden, al blijf je je er over verbazen hoe het mogelijk was dat dit gebeurde. Waarom was er niet meer verzet?

In chronologische volgorde wordt het verhaal verteld, waarbij boven ieder hoofdstuk een tijdsaanduiding staat en een korte historische schets over ter zake doende oorlogsfeiten. Bijvoorbeeld welke nieuwe maatregelen er afgekondigd waren om de Joden het leven moeilijk te maken.
Het persoonlijke verhaal van Betty wordt verteld: over haar familie, immers ook Joods, en dus doelwit van de Duitsers. Over haar vriendschappen en romantische relaties. En over haar reacties over alles gebeurtenissen. Hoe moeilijk zij – net als de anderen – het had met de keuzes die moesten maken: welk kind red je, en welk kind laat je deporteren. Ze wisten wat er met al de gedeporteerden ging gebeuren.
Hoe kun je als jong volwassene een keuze maken over leven en dood?
Zelf wist Betty tenslotte te ontkomen, wat niet iedere medewerkster van de crèche lukte.
Als het verhaal afgelopen is volgt er nog een nawoord: hoe het boek tot stand kwam; wat er met de betrokkenen gebeurde nog tijdens de oorlogsjaren of erna. En een bibliografie.

Elle van Rijn (1967) studeerde aan de Toneelacademie in Maastricht en speelde in verschillende theaterstukken en musicals. Het grote publiek kent haar als de comédienne uit Sam Sam, de film Liever verliefd en als drama-actrice in GTST. Elle van Rijn schreef eerder twee succesvolle romans: De tragische geschiedenis van mijn succes (2006) en De hartbewaakster (2008).

ISBN 9789048854974 | Paperback | 336 pagina's | Hollands Diep | december 2020

© Marjo, 7 maart 2021

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER