https://www.anjetdaanje.nl

De herinnerde soldaat
Anjet Daanje

In december 1917 wordt bij Merckem, een dorp dat tussen Diksmuide en Ieper ligt, een man aangetroffen, die niet kan vertellen wie hij is of waar hij vandaan komt. Hij spreekt Vlaams, en wordt tenslotte naar het Guislaingesticht in Gent gebracht.

Als vier jaar na de oorlog een advertentie wordt geplaatst om familie of bekenden te vinden, is Julienne een van de vrouwen die hoopvol bij hem op bezoek komt. Zij kan hem identificeren aan de hand van een litteken. Hij is Amand Coppens, ze weet het zeker. En hoewel het hen afgeraden wordt, neemt Julienne hem de volgende dag mee naar huis. Dat is in Kortrijk, waar ze de kost verdient als fotograaf, maar ook andere spulletjes verkoopt. Ze hebben een zoon, de nu tienjarige Gust, en een dochter, de zevenjarige Roos, vertelt Julie hem. In de dagen die volgen vertelt ze hem nog veel meer, maar er is geen enkele herinnering die bij hem terugkomt.
Zo begint het moeizame ontdekken. Hij weet niets van haar, zijn kinderen en de plaats waar hij woont; zij weet niet meer wie hij nu is.

Amand lijdt aan PTSS, toen nog niet als ziekte erkend. Julie doet haar uiterste best om de man terug te krijgen die zij kent als haar echtgenoot, de man op wie ze verliefd werd, de vader van haar kinderen. En hij luistert naar haar verhalen over hun gezamenlijke verleden. Maar ze vertelt hem niet alles. Dat voelt Armand, hetgeen de twijfel bij hem nog groter maakt.
Ze worden opnieuw verliefd, maar hun romance wordt verstoord doordat Amand steeds meer last krijgt van nachtmerries. Hij moet gruwelijke dingen gezien en gedaan hebben, al herinnert hij het zich niet bewust. Overdag krijgt hij black-outs, waarin hij soms zelfs gewelddadig wordt. Die blackouts worden langer, duidelijker. Een andere wereld. Het verwart hem.
Hij heeft veel last van schuldgevoelens, maar vooral van twijfels: is hij wel de man die Julienne zo graag terug wilde hebben?

Kan hij er voetstoots van uit gaan dat hij die man is, die zich nu vormt conform wat anderen zeggen? Wie is hij? Misschien is hetgeen hij droomt wel eerder de waarheid dan wat hem verteld wordt? Maar hoe komt hij daar achter?

Wat hij wel weet is dat degenen die hem vertellen dat hij blij moet zijn dat hij opnieuw kan beginnen, het niet bij het rechte eind hebben. Je niet herinneren wie je bent is vreselijk. Dus probeert hij het, en is bereid samen met Julienne een verleden in elkaar te flansen, dat hem tot steun moet dienen als hij weer eens een black-out gehad heeft. En zo is Amand een dubbel herinnerde man: hij is door Julienne herkend als zijnde haar verloren gewaande echtgenoot, en het ‘verzonnen’ gedeelde verleden helpt hem zich weer te herinneren wie hij was. Wie hij moest zijn.

De roman is geschreven in de derde persoon, maar het is duidelijk dat het vertelperspectief Amand is.
Alinea’s beginnen steeds met het woordje ‘En’, en ook in de tekst gebeurt dat veelvuldig. Er zijn geen dialogen, de lezer volgt als het ware de gedachten van Amand, zodat het dagelijkse leven afgewisseld wordt met herinneringen, aan de tijd in het gesticht, en de periode met Julienne, en aan de nachtmerries die hij heeft. Alles vanuit zijn gezichtspunt.
Door deze manier van schrijven is het een trage roman geworden, die soms moeizaam leest. En dat is precies wat ook de hoofdpersoon doormaakt: een langzame maar vooral moeizame terugkeer in de wereld, met vallen en opstaan. Vaak zijn er onenigheden en misverstanden. Man en vrouw botsen met elkaar, terwijl ze zich ook enorm tot elkaar aangetrokken voelen. Ook Julienne is een slachtoffer van de oorlog, zij heeft net als hij nare ervaringen gehad, waarvan zij akelig droomt.

De Herinnerde Soldaat is een verhaal over slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog en een verhaal over een liefde in bijzondere omstandigheden. Er is de problematiek van de PTSS na de vreselijke Eerste Wereldoorlog. De vraag wat identiteit precies is: is dat een vaststaand gegeven of is het maakbaar?
Maar er zijn ook de wendingen die bij een roman horen, een man en een vrouw die elkaar niet begrijpen, waardoor dingen fout gaan.
Een boeiende roman, voor doorzetters misschien, maar zeker de moeite waard.

Anjet Daanje (1965) is het pseudoniem van Anjet den Boer. Zij studeerde wiskunde aan de Universiteit Utrecht, maar schreef ook in die tijd. De Herinnerde Soldaat is haar negende roman.

ISBN 9789054523673 | paperback | 550 pagina’s | Uitgeverij Passage | november 2019

© Marjo, 25 februari 2020

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER