https://www.timoverdiek.nl

Zwijgende vaders
Het onbekende verhaal van de dwangarbeid
Tim Overdiek

‘Nederlanders van arisch bloed, in den leeftijd van 17-45 jaar (ook gehuwden)’ worden opgeroepen om zich te laten keuren voor het legioen van de Waffen-SS en de Landwacht. ‘Personen tussen 18-35 jaar, die aanmeldingsplichtig zijn voor den arbeidsinzet kunnen zich eveneens op een der keuringsdagen aanmelden en worden gedurende hun verbintenis van den arbeidsinzet vrijgesteld.’

In juli 1943 melden zich vele Nederlandse mannen om naar Duitsland te gaan, waar ze zouden moeten werken:  de Arbeitseinsatz, nodig omdat Duitse mannen en jongens aan het front waren.
Het lijkt een onderbelicht onderdeel van de tweede wereldoorlog, en dat komt doordat die mannen eenmaal terug in Nederland, hier hard aan het werk gingen en zwegen over wat ze meegemaakt hadden.
De mensen die er niet mee te maken hadden gehad stelden vaak akelige vragen:
Waarom ben  je niet ondergedoken? 
Ben je misschien vrijwillig in Duitsland gaan werken?
Was je zelfs nazi-sympathisant?

Ook jaren later bleven ze vaak zwijgen. Uit een soort schaamte toch?

Ook de vader van schrijver en journalist Tim Overdiek zweeg.
Na al die jaren besluit zijn zoon onderzoek te doen: wat heeft zijn vader meegemaakt? Waar was hij te werk gesteld?  En terwijl hij op onderzoek ging naar het verleden van zijn inmiddels overleden vader, kwam hij op het spoor van andere verhalen. Ook veelal van reeds overleden mannen.

Hun verhalen moeten verteld worden, ‘als eerbetoon aan die heel gewone Nederlandse jongens die terechtkwamen in de Duitse oorlogsmachine’. Het is een heidens karwei: archieven zijn ofwel vernietigd of erg onvolledig. Zoals gezegd zijn de direct betrokkenen vaak al overleden en hebben zij hun verhaal niet doorverteld. Overdiek moet het stellen met het weinige dat de nakomelingen nog weten en een enkel verslag of dagboek. Hij reisde in de voetsporen van zijn vader naar Duitsland.

Sommige mannen mochten na een geruime periode met verlof naar huis. En dan keerde niet iedereen braaf terug. Sommige mannen wisten op andere manieren te ontsnappen maar als ze daarbij gesnapt werden was de straf zwaar. Dan waren ook zij, of in ieder geval de fabrieken waar ze werkten, doelwit van geallieerde bomaanvallen. Een van de redenen waarom niet iedereen die in Duitsland te werk was gesteld nadat de oorlog voorbij was, terugkeerde. En zij die terugkeerden zwegen.

Een belangwekkend verhaal, voor de nazaten van zwijgende vaders, maar in feite voor iedereen, omdat het niet vergeten mag worden.Het verslag van Overdiek leest vlot, en is voorzien van enkele foto's en een bibliografie.

Tim Overdiek (1965) is schrijver en therapeutisch coach. Hij was jarenlang journalist, onder meer voor NOS Nieuws.

ISBN 9789463823395  | Paperback | 256 pagina's | Uitgeverij Balans | maart 2024

© Marjo, 1 april  2024

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER