Slaaf en Meester/Katibu di Shon
Carel de Haseth

"Mijne slaven sijn des morgen gekomen en weijgeren in 't algemeenen dienste te doen wat verder haare intentie is, weet ik niet. Met haast en waare achtinge, U Ed. D.W. Dr. en onderdaninge dinaar, C. van Uytrecht. "

Met dit bericht stuurde Caspar van Uytrecht op 17 augustus 1795 zijn zoon Willem naar de stad. Die dag begon de waargebeurde 'grote slavenopstand' op Curaçao. Zoals in het bericht staat te lezen weigerden namelijk Toela, de leider van de opstand, en zijn volgelingen die dag aan het werk te gaan op Knip, de plantage van Casper Lodewijk van Uytrecht.  De groep trok verder en onderweg sloten slaven van andere plantages zich aan. De opgetrommelde vijftig soldaten kunnen de groep die inmiddels uit 300 slaven bestaat niet aan en trekken zich terug. Een priester probeert nog de slaven tot rede te brengen en terug te laten keren naar de plantages maar Toela, die een vreedzame oplossing wil, weigert met o.a. de woorden: 'Ach pater men draagt meer zorg voor een beest, als een beest een been breekt  't word geneezen. Het enige wat de slaven willen is vrij zijn'.
Onder de opstandelingen bevindt zich ook de slaaf Louis Mercier die tijdens de opstand uit medelijden de opdracht had gegeven 'den ongelukkige schoolmeester Sabel' die 'agter aan zijn peerd gebonden en op die wijze een distantie van drie en een halff uur gesleept' was, dood de schieten. De man was compleet ontveld.
Louis Mercier speelde een belangrijke rol tijdens de opstand en helaas voor hem werd hij uiteindelijk opgepakt en ter dood veroordeeld, net als Toela en de andere twee leiders van de opstand.

En hier begint het fictieve verhaal in dit boek en wel bij meester Willem van Uytrecht (Shon Wilmoe) en slaaf Louis Mercier aan de vooravond van Louis' terechtstelling. Carel de Haseth laat de twee mannen wisselend 'aan het woord'. Zij vertellen hun eigen verhaal, hun eigen visie op het gebeurde. Maar vooral geeft het de bizarre verhoudingen tussen de slaaf en zijn meester weer.
De mannen zijn samen opgegroeid, zij speelden samen en zagen het verschil in huidskleur niet totdat hun omgeving steeds meer om onderlinge afstand vroeg. Op gegeven moment staan ze zelfs recht tegenover elkaar in plaats van naast elkaar. Wilmoe vertelt over zijn gemengde gevoelens hierover, Louis was zijn vriend, zijn gelijke... Maar langzamerhand wende hij aan zijn meesterschap met alle gevolgen van dien.
De verbindende factor tussen beide mannen is slavin Anita, waar ze beiden een enorme liefde voor hebben opgevat. De confrontatie kan niet uitblijven. Anita kiest voor de slaaf, Louis, maar ze houdt in feite van beide mannen. Wilmoe aanvaardt Anita's keus niet en zal en moet haar, goedschiks of kwaadschiks, hebben. Maar toch is het uiteindelijk Anita die duidelijk maakt dat liefde geen kleur kent.
En nu zit Louis gevangen, vanwege zijn deelname aan de opstand, en zal de volgende dag terecht gesteld worden. Wilmoe gaat naar hem toe en wat volgt is het schrijnende en ontroerende gesprek tussen beide mannen die uiteindelijk de weg naar elkaar weer weten te vinden.

Het is een verhaal dat je bijblijft. De schrijver heeft zich uitstekend weten te verplaatsen in beide mannen en elk vanuit hun rang en visie aan het woord gelaten. Beiden vertellen over de opstand en de wrede en verschrikkelijke gevolgen daarvan. Wilmoe begint langzaam in te zien dat waar de slaven voor strijden erg begrijpelijk en  is. Langzamerhand gaat het verhaal over op de vriendschap die er eens was en op de laatste dag van Louis' leven weer teruggevonden wordt. Dit alles is in prachtige taal beschreven.
Zowel historisch als verhalend is het een boek dat diepe indruk maakt.

Carel de Haseth (Curaçao, 1950), in het dagelijks leven Gevolmachtigde Minister van de Nederlandse Antillen in Nederland, debuteerde in 1969 met de dichtbundel 3 dagen vóór Eva. Hij schrijft zowel in het Papiaments als in het Nederlands. (In dit boek staat links het verhaal in het Papiaments en rechts in het Nederlands, op een of andere manier geeft dit het verhaal een extra dimensie)
De Haseth ontving voor dit boek in 1989 de Cola Debrotprijs van het Eilandgebied Curaçao, de hoogste culturele onderscheiding op het eiland.
Op verzoek van operazangeres Tania Kross werkte De Haseth aan een libretto van Katibu di Shon, dat daarmee de eerste Papiamentstalige opera wordt. Deze opera is op 1 juli 2013 in première gegaan. 

ISBN 9789062658350 Hardcover tweetalig 144 pagina's Uitgeverij In de knipscheer juli 2013

© Dettie, 19 juli 2013

Lees de reacties op het forum en/of reageer, klik HIER