Boekenarchief C-D

Ben Crom

Een goed jaar voor de rozen


In een interview afgenomen door Dorien Vrieling, wordt het volgende verteld:

De ontstaansgeschiedenis van het boek is een wonderlijk verhaal. Eind 2005, kort nadat hij aan de RUG promoveert, is Ben Crom voor een bedrijfsuitje in Winschoten, ook wel bekend als ‘Sodom’: een stad waar vroeger veel joden woonden. “Een stadsgids vertelde over een bekende die in de oorlog een zak met rechterschoenen in bewaring had gekregen van een jood. In mijn naïviteit vroeg ik: waarom alleen rechterschoenen? De linkerschoenen waren natuurlijk aan iemand anders in bewaring gegeven.” Achteraf ontdekt hij dat dit soort verhalen in meer steden werden verteld, altijd met een antisemitisch tintje. “De vraag is dus of dit verhaal op waarheid berust.””[...]
Het maakt ook niet meer uit: de rechterschoenen hebben zich al in zijn hoofd genesteld. “Rond die schoenen ontspon zich een verhaal.”[...]
Het weekend na het bedrijfsuitje tikt hij 25 kantjes van wat later zijn boek zal worden. In de maanden die volgen, besteedt hij elk vrij uurtje aan het verhaal. Hij las stapels getuigenverslagen, biografieën over nazikopstukken, geschiedeniswerken. “Ondergang van Presser, ik heb het op een gegeven moment weggelegd. Die onbeschrijflijke wreedheden. En dan werd er van beneden geroepen: ‘Eten!’. En dan moest ik een enorme switch maken. Boven zat ik in Auschwitz, beneden ging het over ruziënde jongens op school.”[...]
Ik deed het voor de mensen van toen, voor de joden. En voor de mensen nu. Dit boek moest geschreven worden.”


Zoals hierboven al vermeld is, draait aanvankelijk alles om de koffer met tien schoenen die Nihat Dag, een Turkse jongen uit Winschoten, in de tuin 'gevonden' heeft. Het zijn alleen maar rechterschoenen...
Een oude schoenmaker weet hem te vertellen dat het dansschoenen zijn, de maten zijn verschillend, waarschijnlijk zijn ze door twee verschillende mensen gedragen... Het zouden schoenen van een man en vrouw geweest kunnen zijn. Ook vindt de schoenmaker in één schoen een briefje met daarop geschreven Shylock heeft ons verraden De schoenmaker oppert de mogelijkheid dat de schoenen misschien van joodse mensen afkomstig zijn, zij begroeven tijdens de Tweede Wereldoorlog wel vaker hun spullen omdat de Duitsers anders alles in beslag namen...
Thuis zoekt Nihat op internet naar de naam Shylock en vindt het verhaal van Shakespeare 'De koopman van Venetië'. Shylock is een joodse man die geld uitleent aan de christenen. Als Antonio het geld niet terug kan betalen eist Shylock een pond vlees uit lichaam van Antonio...
Alles loopt slecht af voor Shylock...
Nihat ziet de connectie met de schoenen niet erg maar gaat op zoek naar toneelgezelschappen die in Winschoten vlak voor of tijdens WOII optraden.
Misschien dat zij een toneelstuk waarin de naam Shylock voorkomt gespeeld hebben... Dat blijkt een goede stap te zijn, hij vindt namen van mensen die nog leven. Hij ontdekt ook dat de moeder van een klasgenote van hem, Reenie, vroeger in 'zijn' huis heeft gewoond. Samen met Reenie begint een lange speurtocht naar de herkomst van de schoenen en meer...
Nihat en Reenie weten niet op welk glad ijs zij zich begeven. Vaak wordt hen met klem geadviseerd te stoppen met hun onderzoek. "Laat het verleden rusten" Maar misschien kan het oprakelen van gebeurtenissen ook bevrijdend werken...


Het boek wordt op enkele sites een jeugdboek, voor kinderen vanaf 14 jaar, genoemd. Persoonlijk vind ik het geen jeugdboek. Daarvoor is het onderwerp te heftig, te volwassen weergegeven, er gebeurt erg veel en die gebeurtenissen zijn schrijnend en soms schokkend.
Je moet je hoofd er goed bij houden om de ontstane ontwikkelingen te kunnen volgen. Gelukkig is de schrijver zo wijs geweest om van Nihat een precieze jongen te maken, die graag zijn conclusies en de te ondernemen acties opschrijft, zodat je om de zoveel tijd een korte samenvatting krijgt. Het is dus een zeer complex verhaal waarbij ik de neiging had een lijstje te maken van de personages en hun rol in het geheel, zodat ik even zou kunnen checken wie diegene ook alweer was. De personages zijn overigens goed neergezet.
Het is een mengeling van een 'oorlogsroman' en een thriller. De schrijver voert het onderwerp antisemitisme door naar de huidige tijd in de vorm van racisme. Nihat ondervindt af en toe ook problemen vanwege zijn Turkse afkomst. Hij voelt zich Nederlander en is Nederlander maar de Nederlanders zien in hem toch vaak 'de Turk'.
Het is een heftig maar mooi boek, aan het, toch nog verrassende en onverwachte, einde besef je pas hoe knap het verhaal in elkaar zit. Indrukwekkend!


Paperback | 483 Pagina's | Uitgeverij De Harmonie ISBN10: 906169809X | ISBN13: 9789061698098

© Dettie, september 2008

Reageren? Klik hier!