Leestafel forum

Zomers van toen

Als het heel warm is, zoals nu, denk ik altijd aan vroeger, toen ik nog kind was. Aan die eindeloos heter zomers, die nergens begonnen en ook nergens eindigden: kersen eten, buiten zitten onder rode parasols in het groene gras, het voorbijgaand en steeds zwakker wordend geklingel van een ijscokarretje, het gekletter van de ‘glazenspuit’ tegen de vensterruiten, de melancholieke walsen uit de muziektent in de Haarlemmer Hout, die zo ver van ons huis vandaan was dat je in bed alleen het pompom van de contrabassen hoorde of de heel hoge piccolo, want alle muziek daartussen was onderweg in de mateloze hitte al reddeloos verdampt.
Je lag onder een dun laken en hoorde buiten het grint knerpen onder de voet van een voorbijganger. Hij zei iets tegen een ander en die ander zei iets terug. Hoe zomers klinken die geluiden! Wat zei die ander? Je zou het nooit weten. De twee stemmen wisten zich uit. Ze bleven nog even hangen in de warme kamer, want de wereld was stil in die dagen en er gebeurde bijna niets.
Je lag de hele avond op de uitkijk of er ergens wat bewoog en het slaan van de oude Bavo was iets, dat aandachtig genoten kon worden. De dagen liepen af als klokken, die degelijk waren opgewonden, alles had zijn plaats en tijd, je was geborgen in een grote orde en je hoefde niet te doen dan te wachten en te luisteren, want de grote mensen hadden alles tevoren geregeld. Ook die grote ruisende regenbuien, die midden in de zomer naar beneden vielen, waren in het Plan opgenomen. Mijn vader hoefde niets te doen dan in het voorbijgaan tegen de barometer te tikken, even in de vestibule met zijn knokkel tegen het glas, en daar vielen de druppels al loom en lui omlaag op verzadigd groen. Het ruiste tegen de ruiten. Mals buitje, zei hij dan. Als hij het niet zelf bedacht had.

Het is natuurlijk allemaal niet waar geweest. Die paar warme dagen, die een man als kind beleeft, schuift hij als volwassene telescopisch in elkaar tot één eindeloze zomer. Retrospectief bevrijdt hij zich uit de tirannie van de tijd. Verscheurd en in stukken gehakt kijkt hij om naar zijn kinderjaren en strijkt die met een toverhand van zijn verbeelding uit tot een gladde oceaan.
Toen was het er, denkt hij. De jongetjes, die nu bij mij in de tuin spelen, zullen dat over vijftig jaar ook weer denken. Ze lopen met hun blote voeten door het warme gras. Ach, zullen ze na een halve eeuw zeggen, jullie weten niet wat zomers zijn, in mijn jeugd speelde ik bij een meneer in de tuin, ik zie hem nog zitten voor het open raam, hij zat altijd te schrijven en wij maar hollen door het gras, die zomers hielden niet op en je wist van geen tijd. Dat zal dat jongetje zeggen aan zijn kinderen en ik schijf het nu alvast voor hem op. Want hij weet niet wat hij zegt.

Het geluk van onze kinderjaren heeft, denk ik, niet bestaan. Er was toen geen bewustheid om die zaligheid op te bergen. Het geluk kon niet verpakt worden, want we hadden daar geen touwtjes voor. Die krijgen we later. Maar dan is weer het geluk verdwenen. Het enige wat ons overblijft is het geluk van toen samen te binden in de bewustheid van nu en dat doen we dan. Geluk bestaat uitsluitend in de herinnering. We schuiven de inhoud van toen in de verpakking van nu en zeggen: Kijk, die harmonie heb ik gekend. Maar dat hebben we niet. De dingen worden pas waarlijk genoten als ze voorbij zijn. De ordening, die hiervoor nodig is, behoort tot het bezit van de volwassene. Het is de tragiek van het menszijn dat we telkens te laat ervaren wat we destijds hadden moeten voelen. Alles wat wij geluk noemen wordt geprojecteerd op het scherm van de herinnering. We kijken ademloos toe. Maar we zitten in het donker.

Wouter

De dingen worden pas waarlijk genoten als ze voorbij zijn.

staat er in het verhaal van Bomans.
Dat ben ik niet met hem eens.
Bij sommige dingen was ik me heel bewust dat ik ze op dat moment meemaakte en dat ik er op dat moment heel blij en gelukkig mee was.

Bijv. Als stadskind opgegroeid mocht ik mee naar een oom die een boomgaard had. ik mocht de boomgaard in, en daar was een klein stroompje bij en daar vlogen libelles en zwommen visjes, Ik vond dat zo mooi en prachtig om te zien en was me er van bewust hoe blij ik me voelde dat ik dat kon zien. En zo zijn er meerdere dingen waarvan ik op het moment zeer bewust was dat ik ze op DAT moment beleefde.

Bernadet

Dit is een heel mooi geschreven fragment van Bomans. Over de inhoud moet ik wel nog nadenken.

Groetjes. Tiba.

Natuurlijk schuiven mijn zomers van vroeger ook in elkaar (net als de winters trouwens), en ik weet ook niet meer wanneer precies die momenten waren die ik me dan in het geheel der dingen herinner. Maar die afzonderlijke gelukkige momenten, dat speciale gevoel van geluk, die momenten herinner ik me nog precies, hoe, waar, wanneer, en het gevoel herinner ik me ook, al voel ik het nu niet meer.
Ik ben het dus niet helemaal met Bomans eens.

Het is wel een leuk artikel en het roept ook herinneringen op.

Zelf vind ik dat in de zomer de geluiden verder dragen, warschijnlijk gewoon door het simpele feit dat je de ramen open hebt staan. Maar de zomer heeft zijn eigen geluiden, zoal Bomans ook zegt, flarden van gesprekken, muziek, de kerklok die je dan steeds hoort enz.

Ik heb meer herinneringen van een tentje maken van oude lakens over die over de waslijn heen gegooid waren, stoepkrijten, buiten spelen enz.

Bernadet

Dat telescopisch in elkaar schuiven van al die zomers heb ik net zo. Hoe meer zomers erbij komen, hoe meer alles bij elkaar komt, je niet langer de ene van de andere zomer kan onderscheiden. De tijd neemt me altijd zo in het ooitje dat ik niet eens meer het jaar erbij kan halen. De tijd gaat zo snel dat ik meestal iets te te vroeg geleden terugdenk, dat blijkt dan vaak al veel langer geleden. Dan verbaas ik me daar opnieuw over.
Omdat ik als kind vaak bewust was van de gevoelens die ik onderging, kan ik de momenten van geluk nog heel goed aanwijzen. Tenminste degene die ik vast gehouden heb. De andere zijn vervluchtigd of goed weggestopt en alleen door een plotselinge associatie weer terug te roepen.
Ik denk dat je Bomans gevoel juist in zijn tijd moet plaatsen, dat mensen in zijn tijd daar niet zo mee bezig waren, speciaal kinderen. Je besefte in die tijd hoe kostbaar al die vanzelfsprekende dingen waren, omdat je nog niet wist dat ze zouden verdwijnen (denk aan Het dorp van Wim Zonneveld en aan bijna verdwenen verschijnselen als hooimijten en kersengaarden). Hij heeft gelijk als hij zegt dat je pas later als je volwassen bent, daar voor het eerst ordening daarin gaat aanbrengen. Als kind voelde alleen maar, maar ontging je de betekenis.
Dat is wat Bomans bedoelt.

Over dit onderwerp heb ik, voor zover ik tijd had, al zo'n beetje nagedacht, maar ben nog niet echt zeker hoe ik hierop moet reageren. Dat boek over het geheugen "waarom het leven sneller gaat als je ouder wordt", dat bovenaan mijn lijstje staat, zou dat geen nieuw licht werpen op dit onderwerp? Heeft iemand dat gelezen?
Dit is overigens een boeiende materie.

Groetjes. Tiba.

ja daar zeg je wat tiba, zou de tijd sneller gaan omdat als je ouder bent al veel gezien hebt, dat de dingen dus normaal zijn geworden? Voor een kind is alles nieuw!

En inderdaad rotor als kind denk je dat alles zo zal blijven, dat niets ooit zal veranderen. Als volwassene heb je daar misschien meer besef van of juist niet?

Bernadet

Als ik heel ver terugkijk herinner ik me van zomers nog het best wandelingen met mijn grootvader door de velden, heel ver leek het me; ik was nog heel klein (hij overleed toen ik vijf was), de wereld leek heel groot. Ik herinner me zelfs nog bepaalde dingen die hij zei.
Voor de rest herinner ik me vooral de trieste of aangrijpende dingen (de dood van mijn grootvader, een nijdige hond die je altijd voorbij moest, de dag dat ik door een auto werd omvergereden, zwarte Piet die in de klas kwam en met zijn zak schudde enz....).

Groetjes. Tiba

Nee, ik herinner me vooral.... héél veel lachen en verwondering over van alles! Alles was een ontdekking.

Bernadet

Twee kleine foutjes. "Hoe zomers klonken (en niet: klinken) die geluiden" en "Alsof (en niet: Als) hij die niet zelf bedacht had".

De twee laatste zinnen zijn prachtige metaforen en ook taalkundig van een verbijsterende schoonheid.

Dag Remco,

Welkom op Leestafel. Tiba en Wouter zijn niet meer actief op dit forum, dus ik ben bang dat jouw berichten hen niet zullen bereiken.

Zelf vind ik:

De twee stemmen wisten zich uit.

en

De dagen liepen af als klokken, die degelijk waren opgewonden

Ook erg mooi.

dettie